سهراب عسگری - گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور

اراک اگرچه در ابتدا برپایه یک نقشه مهندسی ساخته شد اما جمعیت پذیری آن در دهههای بعدی روند فزاینده یافت. با تبدیل آن به قطب صنعتی صنایع مهمی در این شهر مستقر شدند. از آنجایی که این توسعه بدون توجه به ظرفیت طبیعی منطقه بود باعث تاثیرگذاری منفی در عناصر زیستی و محیطی شد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی فرایند صنعتی شدن اراک و پیامدهای محیط زیستی آن با استفاده از مدل ترکیبی SWOT و مدل برنامه‎ریزی استراتژیک QSPM می‎پردازد. با شیوه پژوهش کتابخانه‎ای اطلاعات مربوطه جمع‎آوری و ارزیابی یافته‎ها مورد توجه قرار گرفت. با توجه به رویکرد علمی، برای تبیین بهتر و روشن‎تر یافته‎ها، از مدل سوات بهره گرفته شد. یافته‎های پژوهش تاکید دارند توسعه شهری اراک و تبدیل آن به کلانشهر به پایداری منجر نگشته و امروزه به عنوان یکی از کلانشهرهای ایران از توسعه ناپایدار رنج می‎برد. جدول اولویت بندی استراتژی های انتخاب شده QSPM بیانگر آنست که از بین شش استراتژی مهم انتخاب شده برای ساماندهی محیطی زیستی شهر اراک ، به ترتیب استراتژی تقویت صنایع محلی و بومی که با محیط زیست سازگاری دارند با نمره ،۶۲۱/۱۱ ، بهینه سازی صنایع و اتخاذ رویکرد توسعه پایدار در خصوص صنایع موجود با نمره ۷۴۲/۱۰، تعطیلی واحدهای آلاینده بزرگ و کوچک با نمره۴۰۸/۱۰، تجهیز صنایع به حس‎گرهای سنجش آلودگی و ثبت دقیق میزان آلودگی‎ها با نمره ۰۵/۱۰، بهینه سازی ناوگان حمل و نقل شهری با نمره ۳۳۶/۹و تاکید بر استفاده از وسایل نقلیه عمومی با نمره۹۰۷/۸ از اولویت و جذابیت بالایی برخوردار هستند.

کلانشهر اراک , ناپایداری شهری , آلودگی محیط زیست , مدل QSPM , , تحلیل SWOT