گلناز پاکروان - دانشجوی دکتری گروه معماری،واحد اهر،دانشگاه آزاد اسلامی،اهر،ایران
اسداله شفیع زاده - استادیار گروه معماری،واحد اهر،دانشگاه آزاد اسلامی،اهر،ایران
میرسعید موسوی - استادیارگروه شهرسازی،واحد تبریز،دانشگاه آزاد اسلامی،تبریز،ایران

هدف پژوهش حاضر ایجاد مدل و الگویی برای تحلیل روابط متقابل انسان و محیط با تاکید بر روانشناسی محیطی در خانه های قاجاری تبریز است. بر این اساس، به دلیل نبود پایه نظری، محققان با استفاده از روش گراندد تئوری، اقدام به مفهوم سازی این الگو بر مبنای خانه های قاجاری تبریز نمودند. بر این اساس، جهت جمع آوری داده های مورد نیاز، از تعداد ۲۵ خبره و کارشناس در حوزه روانشناسی محیطی و میراث تاریخی و معماری، مصاحبه های عمیق به عمل آمد و تعداد ۶۲۵ کد اولیه به دست آمد و این تعداد پس از مقایسه مقولات به ۱۲۵ مقوله ثانویه کاهش یافت. در نهایت پس از غربالگری و کدگذاری محوری، مقوله های ساخته شده شامل ۳ مقوله اصلی با ۴۰ زیر مقوله شدند. بر این اساس، عوامل علی، سه مقوله «نیازهای مادی و معنوی انسان» جهانبینی یا اندیشه انسان» و «کالبد محیطی» را شامل شدند. در رابطه با عوامل مداخله گر عواملی نظیر" تجربیات گذشته"، " انگیزه ها"، " مکانیزم دفاعی ذهنی فردی"، "فرهنگ"، "باورها"، و... بدست آمد. همچنین در زمینه عوامل زمینه ای، عناصری همچون "نیازهای مادی"، " نیازهای ذهنی"، " نیازهای معنوی"، " زمینه های فردی اندیشه"،" زمینه های اجتماعی اندیشه" و ... انتخاب شدند. در سطح راهبردها ، مقوله هایی نظیر «تامین نیازهای انسان توسط خانه ها»، «استفاده از نظرات متخصصان رشته های گوناگون در طراحی»، «طراحی انسان مدارانه با تاکید بر تعادل روابط انسان و محیط» و ... شناسایی گردیدند.

روابط متقابل انسان و محیط, روانشناسی محیطی, گراندد تئوری, خانه های قاجاری تبریز