محمدحسن حسن زاده نیری - استادیار دانشگاه علامه طباطبایی
یاسر دالوند - دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبایی

اکثر پژوهشگرانی که درباره حافظ و شیوه شعری او سخن گفته اند، ایهام و ایهام تناسب را خصیصه اصلی سبک وی دانسته اند. در شعر وی، کلمات در پیوند با یکدیگر و در شبکه ای از تناسبات قرار دارند. اکثر شارحان دیوان وی کوشیده اند تا جنبه هایی از این تناسبات و زیبایی ها را به نمایش بگذراند. با این حال، بسیاری از ایهام های وی از دید حافظ پژوهان پنهان مانده اند. در همین راستا، در این مقاله به بررسی برخی از ایهام تناسب های نهفته در شعر وی که اغلب از دید محققان پنهان مانده اند پرداخته ایم. بدین منظور، ابتدا سیر تحول ایهام و ایهام تناسب را به طور فشرده در کتب بلاغی فارسی بررسی کرده ایم و پس از آن، ابیات مورد نظر را که به نوعی ایهام تناسب یا دیگر انواع ایهام در آنها به کار رفته، مطرح ساخته ایم. در این بررسی، سعی بر آن بوده است که واژه های مورد نظر را در فرهنگ های معتبر پیگیری کنیم و پس از آن، با ذکر شواهدی از متون نظم و نثر، به تشریح آنها در بیت مورد نظر حافظ بپردازیم.

ایهام, ایهام تناسب, سیر تحول ایهام, حافظ, شعر فارسی