محسن معصومی - استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران

اسلام، در جنوب شرق آسیا از آغاز تا امروز، اسلامی صوفیانه، مداراطلب و میانه رو بوده است. برجسته ترین ویژگی مسلمانان این منطقه در دورههای گوناگون تاریخی و معاصر، رواداری نسبت به پیروان دیگر ادیان و نحله های محلی و همزیستی مسالمت آمیز با آنها بوده است. در واقع اسلام در جنوب شرق آسیا همواره چهرهای خندان و صلح جو داشته است. از اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم مسلمانان جنوب شرق آسیا با اندیشه های وهابی آشنا شدند. از این دوره، بسیاری از علما مسلمان این منطقه برای تکمیل تحصیلات خود به شهرهای مکه و مدینه و قاهره سفر کردند و در این مراکز با وهابیها آشنا شدند. در قرن بیستم و با تشکیل کشور عربستان سعودی و در پی ایجاد مراکز آموزشی گوناگون در جنوب شرق آسیا، تاثیر اندیشه های وهابی بر مسلمانان جنوب شرق آسیا رو به فزونی نهاد. فعالیتهای وهابیان در طول این مدت به ویژه در چند دهه اخیر در جنوب شرق آسیا موجب شد که برخی از مسلمانان این منطقه به تدریج از رواداری، میانه روی و مدارا طلبی به تندروی و ستیزه جویی با پیروان دیگر ادیان و نحله ها و حتی مسلمانان دیگر، روی آورند. در این مقاله پس از بیان چگونگی ورود اندیشه های وهابی به جنوب شرق آسیا، به نقش فعالیتهای وهابیان در افزایش گرایش به تندروی و عدم مدارا در میان مسلمانان جنوب شرق آسیا پرداخته شده است.

افراط گرایی اسلامی, جنوب شرق آسیا, عربستان سعودی, وهابیت