بهینه سازی الگوی کشت با استفاده از روش برنامه ریزی خطی و نرمافزار Lingo در دشت دهگلان استان کردستان، ایران

تخصیص بهینه منابع تولید در دسترس به فعالیت هایی که بیشترین سودآوری را برای کشاورزان به همراه داشته و درعین حال مصرف آب را به حداقل می رساند، از مسائل مهم و اساسی در مدیریت کشاورزی است که بی توجهی به آن موجب ناکارآمدی نظام تولید کشاورزی می شود. بر این اساس، در این پژوهش برای تخصیص بهینه منابع آب و الگوی کشت مناسب در دشت دهگلان (استان کردستان) از روش برنامه ریزی خطی استفاده شد. به منظور اجرای مدل برنامه ریزی خطی از نرم افزار لینگو نسخه ۱۴ استفاده شد. برای تعیین الگوی کشت بهینه و ارائه راهکاری مناسب برای افزایش سود خالص و بهره وری آب، مدل برنامه ریزی خطی در قالب ۷ سناریوی مختلف با در نظر گرفتن محدودیتهای آب، الگوی کشت، نیروی کار، کاهش مصرف آب زیرزمینی و حداقلسازی مصرف آب اجرا شد. همچنین الگوی کشت بهینه با هدف حداقلسازی مصرف آب انجام شد. به طورکلی، نتایج این مطالعه نشان داد که در هفت سناریو مورد بررسی، سود خالص این سناریوها نسبت به وضع موجود بین ۹۲/۷ تا ۴۰۰ درصد افزایش مییابد. این در حالی است که در بیشتر سناریوها، کاهش مصرف آب همگام با تغییر الگوی کشت مدنظر قرار گرفته است. در سناریوی کاهش مصرف آب زیرزمینی، با وجود کاهش آب در دسترس، سود خالص این سناریو نسبت به وضع موجود ۱۱/۱۰ درصد افزایش یافت که در شرایط خشکسالی ها و یا در صورت اتخاذ استراتژیهایی مانند بهره برداری کمتر از آبهای زیرزمینی برای جبران افت آب خوانها، می توان با تغییر در الگوی کشت ضمن کاهش مصرف آب، سود اقتصادی را افزایش داد. نتایج این پژوهش نشان داد که بهینه سازی الگوی کشت از نظر اقتصادی و مصرف آب از اهمیت بالایی برخوردار است و متاسفانه در شرایط فعلی در دشت دهگلان، کشاورزان از منابع موجود به نحو بهینه استفاده نمی کنند.

Keywords:

مدیریت منابع آب , آب زیرزمینی , برنامه ریزی , مدیریت کشاورزی , اشتغال‎زایی