منیژه احمدی - گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
مهری جهانسوزی - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

برنامه‎ریزی برای مدیریت صحیح پسماند و توجه به اثرات زیان بار آن بر محیط زیست در هر کشوری یکی از اصول مهم و ضروری در راستای تامین منافع بلند مدت و حرکت در مسیر توسعه پایدار است. در این راستا، مدیریت پسماند به عنوان یکی از محورهای توسعه در روستاها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به اهمیت مسئله، پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر مدیریت پسماندهای روستایی در دهستان شیرین دره شهرستان قوچان صورت پذیرفت. جامعه آماری این پژوهش را سرپرستان خانوارهای روستایی دهستان شیرین دره (۳۵۶۰ نفر) تشکیل می‎دادند که با توجه به فرمول کوکران، ۳۴۷ نفر از آنان انتخاب شدند. روش گردآوری داده‎ها، به دو روش اسنادی و پیمایشی بوده است. از روش اسنادی برای بررسی سوابق و تبیین مسئله و از روش پیمایشی برای گردآوری دادهها با ابزار مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه بین ساکنان استفاده شده است. همچنین داده‎ها با کمک از نرم‎افزارهای SPSS و LISREL تجزیه و تحلیل شده‎اند. برای شناسایی عامل‎های مرتبط با سازه «عوامل موثر بر مدیریت پسماندهای روستایی دهستان شیرین دره» از تحلیل عاملی اکتشافی و برای بررسی شاخص برازش نیکویی مدل پژوهش از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی اکتشافی حاکی از آن بود که ده عامل مدیریت دفع نهایی، آموزش و اطلاع‎رسانی، فرهنگی، بهداشتی، دانش و آگاهی، هماهنگی بین بخشی، مالی، اجرایی، برنامه مدون و اجتماعی در حدود ۵۱/۶۷ درصد از واریانس کل عوامل موثر بر مدیرت پسماند در مناطق روستایی دهستان شیرین دره را تبیین می‎نمایند. همچنین یافته‎های تحلیل عاملی تاییدی نیز نشان داد که ده عامل اشاره شده تا حدود زیادی ابعاد مستقل و مجزای سازه «عوامل موثر بر مدیریت پسماندها» در محدوده مورد مطالعه را اندازه‎گیری می‎نمایند.

پسماند, مدیریت پسماند, نواحی روستایی, دهستان شیرین دره, تحلیل عاملی