سید مرتضی مرتضوی - دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
جواد شکرخواه - دانشیار حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
قاسم بولو - دانشیار حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

هدف: یکی از علل احتمالی ضعف نظام کنترل های داخلی بانک ها را می توان عدم تبیین شاخص های استقرار نظام مذکور دانست. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل اثرگذار در استقرار نظام کنترل های داخلی بانک ها با توجه به ویژگی های محیطی کشور است. روش: به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، ابتدا با مرور ادبیات موضوع، عوامل اثرگذار در استقرار نظام کنترل های داخلی بانک ها شناسایی شد. در مرحله بعد، مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگان صورت گرفت تا با توجه به تجربیات آنان و شرایط بومی بانک های کشور، سایر عوامل موثر بر موضوع پژوهش، لحاظ گردد. سپس به وسیله پرسشنامه طراحی شده، از خبرگان و صاحب نظران (اعضای هیئت علمی، مدیران و کارشناسان بانک ها و بانک مرکزی و حسابرسان مستقل) نظرخواهی شد و این عامل ها با استفاده از روش دلفی فازی، مورد غربالگری قرار گرفت. پس از آن به منظور ارزیابی ارتباط شاخص ها با ابعاد از آزمون تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. یافته­ ها: یافته های پژوهش بیانگر این است که از تعداد ۱۱۹ شاخص استخراج شده به عنوان عوامل اثرگذار در استقرار نظام کنترل های داخلی بانک های ایران، ۱۱۳ شاخص، اجماع عمومی گروه دلفی را کسب نمود و با انجام تحلیل عاملی مشخص شد همه ۱۱۳ شاخص مذکور از اهمیت کافی برخوردار است. نتیجه گیری: بانک ها به کمک شاخص های معرفی شده در این پژوهش قادر خواهند بود به ارزیابی وضعیت فعلی نظام کنترل های داخلی بپردازند و از کارکرد اثربخش نظام کنترل های داخلی، اطمینان حاصل نمایند. دانش ­افزایی: یافته های این پژوهش می تواند به شناسایی عوامل اثرگذار در استقرار نظام کنترل های داخلی بانک های ایران با توجه به ویژگی های محیطی کشور و مشخص نمودن گام های لازم برای ارتقای اثربخشی نظام کنترل های داخلی در بانک ها کمک کند.

ارزیابی ریسک, فعالیت های پایشی, فعالیت های کنترلی, محیط کنترلی, نظام کنترل های داخلی