تحلیل سبکی داستان شیخ صنعان، براساس رویکرد نقش گرا

یکی از دیدگاه ­های شاخص در علم زبان­شناسی، نگرش سیستمی- نقش­گرا است که در آن زبان، ابزاری اجتماعی برای انتقال معناست. هلیدی، برجسته ­ترین نظریه ­­پرداز رویکرد نقش­گراست. او، در مورد نقش، دو مفهوم نقش ­های دستوری و زبانی را برای تحلیل یک بند درنظر می­ گیرد که دارای سه لایه معنایی مجزا (اندیشگانی، متنی و بینافردی)، اما مرتبط است که آن­ها را فرانقش نامیده است که با استفاده از آن می ­توان، متون ادبی مختلف از جمله؛ منطق­ الطیر را مورد تحلیل قرار داد. از میان داستان­ های مختلف منطق ­الطیر، داستان شیخ صنعان، مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی مساله انواع فرایندها، انسجام ساختاری، غیر ساختاری و کارکرد بینافردی را در داستان شیخ صنعان مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در فرانقش اندیشگانی، فرایند مادی، بیش از دیگر فرایندها در داستان به کار رفته است که مبین کنش ­های عینی و محسوس به کار رفته در داستان است. در فرانقش متنی-ساختاری، آغازگر ساده، بسامد بیشتری نسبت به آغازگرهای مرکب دارد و نیز، اغلب بندها، دارای آغازگر بی­نشان هستند. در انسجام دستوری، ادات ربط، در انسجام واژگانی-بازآیی، مولفه تکرار و در انسجام واژگانی- باهم ­آیی،  با هم آیی متداعی بیشترین بسامد را در این داستان دارا هستند. در فرانقش بینافردی، وجه خبری، بسامد بیشتری نسبت به دیگر انواع وجه دارد و نیز اغلب بندها، دارای قطبیت مثبت هستند.

Keywords:

هلیدی , شیخ صنعان , فرانقش اندیشگانی , فرانقش متنی , فرانقش بینافردی