حمیده مخلصی - دانشجوی دکتری مدرسی معارف، گرایش اخلاق، دانشگاه پیام نور قم
محمود شیخ الاسلامی - عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه پیام نور قم

آموزش از مسائل اجتماعی است که اغلب با مساله اخلاق و تربیت همراه است. پویایی، تناظر و تطبیق با سایر آراء از لوازم نظام‎های آموزشی روزآمد است. نظام آموزش دینی نیز نمی تواند از این مساله مستثنا باشد. نهج البلاغه از متون اصیل اسلامی است که می‎توان نظام آموزش اخلاقی از آن استخراج کرد و در مقایسه آن با سایر نظامات آموزشی به ظرفیت‎های مغفول حوزه آموزش اخلاقی پی برد. امیل دورکیم اندیشمند علوم اجتماعی است که به بحث آموزش اخلاقی پرداخته و آموزش و پرورش را از دریچه جامعه‎شناسی بررسی کرده است. این پژوهش با روش «تحلیل محتوای کیفی استقرایی مایرینگ» با هدف کشف نقاط اشتراک و افتراق نظام آموزش اخلاق در نهج البلاغه و اندیشه دورکیم و مقایسه آنها به کشف نظام حاکم بر متن نهج البلاغه در مبانی، اهداف، اصول و روش های آموزش اخلاق می پردازد. شیوه نمونه گیری از نوع غیر احتمالی و هدفمند، است که به روش متن پژوهشی انجام شده و از اعتبار باز اندیشانه و راهبرد ارتقاء کیفیت سیلورمن بهره می گیرد. یافته های این پژوهش بیانگر این است که در هر دو دیدگاه آموزش و پرورش امری ضروری، سازنده و با هدف متعالی است و در جهت دستیابی به دانش، اصلاح فردی یا ساخت جامعه انجام می شود. از دیگر یافته ها مساله اقتدار معلم در عین استقلال و اختیار یادگیرنده مورد تایید هر دو نظام است.

آموزش اخلاقی, نظام آموزش نهج البلاغه, امیل دورکیم