بهنام بلمکی - کارشناس ارشد محیط زیست مسئول انجمن متخصصان محیط زیست شعبه همدان
احمد براتی - کارشناس ارشد محیط زیست عضو عیئت علمی مجتمع آموزش عالی ملایر

توریسم پدیده ای است کهن که از دیرباز در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف، به موضع فنی، اقتصادی و اجتماعی کنونی خود رسیده است . دین مبین اسلام نیز هم در قرآن و هم در سنت به کرات به بعد تبادل فرهنگی و تعامل صلح آمیز ناشی از سفر اشاره فرموده است . در بیش از بیست آیۀ شریفۀ قرآن مجید، سیر و سفر مورد سفارش قرار گرفته و به صیغۀ امر آمده است 1. نماز مسافر نیز مشمول تخفیف قرار گرفته و شکسته است، همچنین از امر واجب روزه نیز معاف می باشد . حضرت علی (ع) پیشوای شیعیان اسلام برای گردشگری پنج خاصیت را ذکر فرموده ان د که از آن جمله می توان به افزایش علم و آگاهی گردشگر به سبب دیدار از وادی ها و سرزمین های گوناگون و آشنایی با دانشمندان و اندیشمندان مختلف اشاره کرد. توریستها معمولاً به لحاظ شرایط محیط زندگیشان، وضعیت اقتصادی، اجتماعی حاکم بر کشورشان و میزان آگاهی آنها نسبت به آنچه که میخواهند ببینند و بیاموزند و دریابند، توقعاتی دارند که در رابطه با این نیازها تنوع پدیده ها و جاذبه های توریستی در زمینه های مختلف پدیدار میشود . این گونه خواسته ها صرفاً در جهت امور تفریحی و خوشگذرانی نبوده، بلکه نیازهای فرهنگی و معنوی گردش گران را نیز تاًمین میکنند . صنعت توریسم ارزشهای گوناگونی را ارائه میدهد که با شناخت آنها به اهمیت آن پی برده میشود . توریسم فرهنگ و تمدن بشریت را معرفی میکند . به روابط انسانی، اجتماعی و فرهنگی کشورها تحکیم می بخشد و از عداوت و کینه ها می پرهیزد و به صلح ج هانی می اندیشد. توانهای قابل دسترس آن اعم از طبیعی، انسانی، تاریخی، درمانی، خدماتی و صنعتی به انسانها سلامت جسمی، روحی و آرامش میدهد و به حیات انسانی تعادل میبخشد و با افزایش روند توسعۀ اقتصادی و امر اشتغال در بخشهای مختلف، تواماً شرایطی را به وجود می آورد که در کنار سایر فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی، از جمله بخش کشاورزی، صنعت و خدمات، امکان رسیدن به رشد ارگانیک برای کشورها و جوامع دست اندرکار فراهم آید. دانش جغرافیا نیز توریسم را در چهارچوب کلی جغرافیای انسانی، اجتماعی و محیطی مورد بررسی قرار میدهد و در این رابطه محیطهای طبیعی و انسانی و جاذبه های آن از جمله عواملی محسوب می شوند که مورد ارزیابی قرار گرفته و هر یک به طور نسبی نقش خود را در توسعه و رونق این صنعت ایفاء می نمایند. هر یک از توانها و جاذبه های زیست محیطی که با الگوهای تفرجی انسان در رابطه هستند به توریسم اشکال متفاوتی می بخشند و موجب تنوع فعالیتهای فراغتی و چشم اندازهای گوناگون توریستی می گردند. شرایط اقتصادی و بینش فرهنگی اجتماعی مردم نیز با توجه به تسهیلات ، امکانات و تاًسیسات جهانگردی موجود، زمینه های لازم را برای گذراندن اوقات فراغت آنها به وجود می آورد، به طوری که هر یک از گروههای انسانی در جوامع مختلف شیو ههای متفاوتی از گذراندن اوقات فراغت را چه به صورت انفرادی و گروهی و یا در شکل سازمان یافته برمیگزینند.