ابوالفضل علیشاهی قلعه جوقی - دانشیار گروه الهیات- فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج (Alishahi۸۸@gmail.com).
عبدالرضا شریفی - دانشجوی دکترای الهیات دانشگاه یاسوج (Alishahi@yu.ac.ir).

در آرای مشهور و رایج فقه امامیه، محدودیت های بسیاری نسبت به خوردن آبزیان وجود دارد. در این میان، نظر مشهور و رایج این است که حیوانات دریایی به جز ماهی فلس‎دار و میگو همگی حرامند و بر این قول هم ادعای اجماع شده است. دلیل عمده این نظر روایاتی است که در آنها از بود و نبود فلس به عنوان ملاک حلیت و حرمت سخن گفته شده است. اما این روایات از نظر برخی فقها، از لحاظ سند ضعیفند. در این مقاله ضمن بررسی حرمت و حلیت حیوانات دریایی، به این مطلب نیز پرداخته است که فلس‎دار بودن برای حکم به حلیت نمی‎تواند امر ثابت و محتومی باشد. همچنین به این پرسش پاسخ داده شده است که ملاک و معیار حلیت و حرمت آبزیان، به خصوص ماهی، در منابع اسلامی چیست و آیا ملاک و معیار تعیین مصداق، عرف عام است یا خاص. فقیهان و ارباب فتوا در نوشته‎های فقهی خود درباره حکم گیاهان و حشرات آبزی مطلبی نفرموده‎اند و بحث درباره آبزیان را نیز به ماهیان، محدود ساخته و معیار حلال بودن و خوراکی بودن ماهیان را نیز در پولک‎دار بودن آنان دانسته‎اند که این خود با پرسش جدی روبه‎رو می‎گردد.

آبزیان, فلس, قشر, حلیت, حرمت