محمدرضا ستوده نیا - دانشگاه شیراز
سعید رحیمی - دانش آموخته دکتری رشته قرآن و علوم سیاسی جامعه المصطفی العالمیه

علم وقف و ابتدا دانشی است که با تبیین روابط بین عبارات و جملات هر آیه، مفسران را در شناخت و فهم دقیق تر مراد خداوند یاری می کند و از آن جهت که خداوند، پیامبر و ائمه هدی را مبین و مفسر حقیقی قرآن معرفی نموده است، مهم ترین وسیله فهم مفسران، توجه به علوم ادبیات عرب و بلاغت و فصاحت از یک سو و کشف بیان پیامبر بر اساس روایات وارده از پیامبر و ائمه معصومین از سوی دیگر می باشد. یکی از وقف های مشهور در علم وقف و ابتدا وقف ماثور یا وقف النبی می باشد که به دلیل همین وابستگی دو سویه بین وقف و ابتدا و تفسیر ، همواره محققان را بر آن داشته که در پی اعتبار سنجی وقف های منسوب به پیامبر باشند تا در صورت اثبات بتوانند برداشت صحیح تری از آیات الهی ارائه نمایند؛ بنابراین، آگاهی از صحت روایات و انتساب وقف های ماثور و منسوب به پیامبر به عنوان مقدمه تفسیر صحیح، لازم و ضروری است. در این پژوهش، ضمن بررسی اسناد و روایات تاریخی وقف ماثور و وقوف النبی از دیدگاه ائمه حدیث و همچنین علمای علم وقف و ابتدا چنین به دست می آید که هر چند اصل توصیه و تاکید پیامبر بر تعیین وقوف قرآن، موضوعی قابل اثبات می باشد، لکن موارد مشهور به وقف النبی که توسط برخی علما از قرن چهارم هجری به بعد به پیامبر نسبت داده شده است، دارای سند معتبر و صحیحی نیست و قابل استناد نمی باشد.

قرآن, قرائت, وقف, ابتداء, وقف ماثور, وقف بیان, وقف النبی