محمد تقی دیاری بیدگلی - دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشکده قم
شهلا نوری - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

بدون تردید، منشا بسیاری از قرائات مختلف، اجتهاد قراء و مقریان است و به ندرت به روایات نبوی و اهل بیت منتهی می شود. تحقیق حاضر پیرامون اختلاف قرائات در روایات اهل بیت در تفسیر مجمع البیان انجام شده است. آمار و گزارشی که از فراوانی و بسامد روایات شاذ و غیر شاذ و... در این تفسیر تهیه گردیده، نشان می دهد که از مجموع ۱۴۵ روایت نقل شده، ۱ روایت با سند غیر قابل قبول از امام صادق نقل شده، و۱۴۴روایت آن بدون ذکر سلسله سند به اهل بیت منسوب گردیده است. در این پژوهش، بررسی هایی که در گونه های اختلاف قرائات و کارکرد و تاثیر آنها در تفسیر و فهم معانی آیات پرداخته شده، نشانگر آن است که این روایات یا در حوزه اختلاف قرائاتی است که به صیانت قرآن از تحریف لطمه نمی زند یا در مقام بیان معنا و تفسیر آیه است که از روی سهل انگاری به عنوان اختلاف قرائات مطرح شده است یا از تفردات خلیفه دوم بوده که به اهل بیت منسوب گردیده است.

قرائات, روایات تفسیری, تحریف, اهل بیت, مجمع البیان, امین الاسلام طبرسی