جواد اکبری
فاطمه قاسمی
نرگس شادمان

خلاصه حاشیه نشینی پدیده ای است اجتماعی و به عنوان معضل شهری مورد توجه جامعه شناسان و سایر علوم مربوط به شهرسازی و معماری قرار گرفته است. حاشیه نشینی در مشهد نیز با بروز مشکلاتی چون بی مسکنی و بد مسکنی، مشکلات زیست محیطی عدم دسترسی به تجهیزات و تاسیسات شهری همراه بوده است و حاشیه نشین این احساس را دارد که شهر خانه او نیست.که این خود باعث به وجود آمدن ناهنجاری هایی در این مناطق شده است. سوال اصلی این پژوهش این است که آیا معماری و بافت حاشیه شهر می تواند تاثیری بر رفتار و تغییر سبک زندگی مردم حاشیه شهر داشته باشد؟ هدف این پژوهش ارائه راهکارهایی برای احیاء مجدد فضای شهری و ویژگی های زیبایی شناختی آن و همچنین دمیدن روح جدید در عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی، تغییر در سطح فرهنگ این مناطق، حفظ و ارتقاء ارزش های کهن، خلق فضای شهری معاصر و تحکیم حس تعلق به مکان است و در نهایت هدف این پژوهش ساماندهی مناطق حاشیه شهر می باشد که می تواند ضمن ایجاد ترتیبی نو در فرآیند شکل گیری فعالیت ها، به نوسازی، بهسازی و بازسازی مناطق با توجه به امکان و استعداد بالقوه و نهانی مکان به عنوان یک فضای شهری مردمی پایدار و ماندگار در طول زمان جهت دهد. روش مورد استفاده در این تحقیق روش تحلیلی- توصیفی است و برای جمع آوری اطلاعات، از روش اسنادی استفاده شده است. در مواردی که اطلاعات تکمیلی مورد نیاز بوده، از روشهای دیگر مانند مشاهده شامل حضور در محدوده بافت قدیم برخی شهرها و بررسی ساختار و تحولات انجام شده و مصاحبه با متخصصان و افراد صاحب نظر استفاده شده است. در پژوهش حاضر به تاثیر مستقیم معماری و بافت حاشیه شهر بر تغییر سبک زندگی مردم حاشیه شهر تاکید می شود و عوامل محیطی موثر بر حاشیه نشینی در فضای شهری مورد شناسایی قرار می گیرند.

کلمات کلیدی: حاشیه نشینی، بافت مسکونی، روحیه انسان، رفتار انسان، فرهنگ حاشیه شهر.