مرید محمدنژاد بهبهانی - دانشجوی مهندسی شهرسازی، موسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران

چکیده: هدف مقاله پیش رو واکاوی مفهوم خاطره جمعی در بستر فضایی کالبدی عرصه عمومی شهر است. مفهوم خاطره جمعی برای اولین بار توسط یک جامعه شناس فرانسوی به نام موریس هالبواکس مطرح شد. آلدو روسی معمار نو خردگرای ایتالیایی نیز برای نخستین بار مفهوم خاطره جمعی هالبواکس را وارد ادبیات معماری و شهرسازی کرد. بسیاری از پژوهشگران، خاطره را فعالیتی ماهیتا اجتماعی دانسته اند. زیرا به زعم آنان شخصی ترین خاطرات، نیازمند مشارکت دیگران است و این حمایت گروه است که به خاطره همبستگی و ساختار می بخشد. شهر به خودی خود خاطره جمعی مردم را در پیوند با اشیا و مکان ها تشکیل می دهد و به عبارتی تجلی گاه خاطره جمعی است. در تبیین مفهوم خاطره جمعی، شهر و به خصوص فضای عمومی آن از جایگاه بسیار مهمی برخوردار هستند. زیرا سیاست های خاطره از فرایند مکان سازی نشات گرفته و هر خاطره ای برای بقای خود لنگرش را در مکانی خاص فرو می کند. مطالعات بر روی خاطرات جمعی شهر می بایست از دوگانه خواص- عوام قدم فراتر بگذارد تا بتواند یادآوری گذشته و هویت ملی را به عنوان یک فرایند بنگرد و بارزه های آن را جستجو نماید. شهرها به مثابه مکان هایی همچون یک ویترین، خاطرات اجتماعی و گذشته دور یک جامعه را در خود نگه می دارند و از این روست که تهی کردن فضای عمومی شهر از خاطره، هویت مشترک یک جامعه را نابود می سازد.

کلمات کلیدی: خاطره جمعی، عرصه عمومی، سیاست خاطره، شهر، فضای شهری