رقیه عباسی - کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین

هنر معماری ایرانی- اسلامی با ورود اسلام به ایران با اصول آن تطبیق داده و ساحت جدیدی از معماری را به نمایش در آورد، اسلام با روحی کنش گر و معماری با ساختاری ثابت گر در هم امیختن و معیار تازه ای از ساختار زیبا شناسی را به جامعه عرضه کرده اند. امروزه زیبایی شناسی به عنوان یکی از اصول مهم در موسیقی، معماری، شهرسازی، گرافیک و دیگر حیطه های هنر مطرح میباشد. معماری و در سطح کلانتر آن شهرسازی با زیبایی کالبدی نهفته در جسم و روح بنا، نیاز انسان به زیبایی را پاسخ می دهد. زیباشناسی، درک محیط پیرامون و ارتقای کیفیت فضاهای شهری و به تبع آن فضاهای معماری و زندگی را میسر می کند. نور، رنگ، آب، سه عنصر زیبایی شناسی معماری اسلامی اند. نور عمده ترین مشخصه معماری ایران است و نمادی از عقل الهی است. زیبایی و امر زیبا را خوب بشناسد و حقیقت و مشخصات آن را تعیین کند و اگر ممکن شد، اصول و قواعد زیبایی را در اختیار همگان قراردهد. بحث پیرامون مسائل زیباشناختی تزئینات معماری صرفا یک بحث فلسفی، تئوری و مبتنی بر فرضیه هایی می باشد که از دیدن آثار به جای مانده حاصل شده است. آنچه مورد اتفاق اکثر متفکران و صاحبنظران هنری قرار گرفته این است که تزئینات اسلامی چیزی فراتر از یک پوشش و تزئین صرف میباشد. چرا که اگر منظور تزئینات کاشیکاری صرفا استحکام بنا بود دیگر احتیاجی به اینهمه تنوع رنگها، تفاوت طرح ها و گستردگی نقوش با تکنیکهای مختلف نبود. بنابراین در پشت این همه نقش و نگار و در لابهلای حرکات دوار اسلیمی ها و ختایی ها و درپیچ و خم نقوش هندسی، مفاهیم عمیق زیباشناسی مبتنی بر مبانی دینی نهفته است. در نتیجه می توان گفت که از دیدگاه اسلام برای درک، شناخت و به کارگیری زیبایی در آثار معماری بایستی دو حوزه نظر و عمل را با تقویت متعاقب حواس، عقل و روح مورد توجه قرار داد تا صورت و معنای آثار نزدیکی بیشتری با یکدیگر پیدا کنند.

زیبایی شناسی، معماری ایرانی - اسلامی