محمد حسن یعقوبیان - عضو هیئت علمی و مدیر گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان

دیدگاه مکتب تفکیک، مادیت روح است که مدعی امتداد نظرگاه متکلمان متقدم است و با دو رویکرد سلبی و ایجابی بدان پرداخته است. رویکرد اول در نقد دیدگاه فلسفی در تجرد روح است و رویکرد دوم با ادله عقلی و نقلی به اثبات عنصر مادی و مظلم الذات روح کوشیده است. مسئله این پژوهش، تحلیل و بررسی دیدگاه این مکتب با تمرکز بر رویکرد ایجابی است که با روش تحلیلی به تدقیق و تحلیل ادعا و سنجش آن پرداخته است. بنابراین بررسی اشکالات و انتقادات آن ها از براهین فلسفی تجرد نفس، از عهده این مقاله بیرون است. یافته ها از آن حکایت دارد که فارغ از تنوع دیدگاه های معرفتی در متکلمان متقدم، از ادعای انحصار تجرد به خداوند به دلیل تباین خالق و مخلوق، به تدریج کاسته شده و به برخی از موجودات و برخی از نفوس تسری و تقلیل یافته است. ادله عقلی نیز یا قابل نقد هستند و یا معارضاتی در مقابل خود دارند. ادله نقلی نیز از اجماع دلالی بر مادیت روح بی بهره اند. ناسازگاری درونی در کیفیت ماده روح و اوصاف آن و مواجه شدن با مشکلات نظرگاه مقابل، در دوئالیزم نفس و بدن، از دیگر مشکلات این دیدگاه است

کلیدواژه ها: مکتب تفکیک, روح, مادیت روح, تجرد