عبدالرحیم سلیمانی - استادیار گروه فلسفه، دانشگاه مفید قم.

در تاریخ مسیحیت، اندیشه غالب، انحصارگرایی دینی بوده و نجات و رستگاری مخصوص مسیحیان شمرده می شده است. شورای دوم واتیکان، که در سال ۱۹۶۲ تشکیل شد، کوشید از این موضع انحصارگرایانه سخت، فاصله بگیرد و موضعی شمول گرایانه، که نجات غیرمسیحیان را ممکن می دانست، اتخاذ کند. دو تن از عالمان الاهیات مسیحی معاصر، یعنی کارل رانر و هانس کونگ، کوشیده اند موضع اعلامیه این شورا را به صورت نظری مدون کنند. رانر نظریه «مسیحیان بی نام و نشان» و کونگ نظریه «حرکت از کلیسامداری به سوی خدامداری» را مطرح می کند. این نوشتار به بیان موضع شورای دوم واتیکان و نظریه رانر و کونگ در این باره و بررسی این دو نظریه می پردازد. به نظر می رسد این دو نظریه پرداز در تطبیق این نظریه بر متون مقدس و آموزه های اساسی پذیرفته شده در تاریخ الاهیات مسیحی موفقیت چندانی نداشته اند. با این حال، باید اصل نظریه این دو عالم را در مقایسه با نظریه انحصارگرایانه عالمانی چون کارل بارت، مترقی به شمار آورد.

شورای دوم واتیکان, انحصارگرایی, شمول گرایی, کارل رانر, هانس کونگ