فائزه میرصمدی - دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
علی نقی اقدسی - دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
تورج هاشمی - دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
شهرام واحدی - دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

مقدمه: گسترش تفکر نقادانه و خلاق یکی از مهم‍ترین اهداف تعلیم و تربیت است. مدل آموزشی بایبی و گانیه از جمله روش‍های تدریس هستند که به نظر می‍رسد در تقویت این دسته از مهارت‍های تفکر نقش داشته باشند؛ لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی مدل آموزشی بایبی و مدل آموزشی گانیه بر تفکر نقادانه و خلاق دانش‍آموزان دختر دوره دوم متوسطه انجام شد. روش کار: جامعه آماری این پژوهش نیمه­آزمایشی (پیش‍آزمون- پس آزمون با گروه گواه) دربرگیرنده کلیه دانش‍آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ بود که تعداد ۶۰ دانش آموز با استفاده از روش نمونه‍گیری خوشه‍ای چندمرحله‍ای و در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در سه گروه (۲۰ نفر برای هر گروه) جایگزین شدند. هر سه گروه پرسشنامه‍ ارزیابی مهارت تفکر خلاق کارتر (۲۰۰۹) و آزمون تفکر انتقادی واتسون- گلیرز را به عنوان پیش‍آزمون تکمیل کردند و پس از اتمام هشت جلسه ۶۰ الی ۹۰ دقیقه‍ای مدل آموزشی بایبی و هشت جلسه ۶۰ الی ۹۰ دقیقه‍ای مدل آموزشی گانیه (هریک هفته ای دو جلسه به مدت ۴ هفته) پرسشنامه‍های مذکور توسط گروه‍ها تکمیل شد. داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس تک متغیره در نرم‍افزار SPSS.۱۵ تحلیل شدند. یافته‍ها: هر دو الگوی آموزشی بایبی و مدل آموزشی گانیه بر تفکر نقادانه و تفکر خلاق دانش‍آموزان دختر دوره دوم متوسطه تاثیر معناداری داشتند (۰۰۱/۰p<)؛ با این حال، مدل آموزشی بایبی نسبت به مدل آموزشی گانیه بر ارتقای تفکر نقادانه و تفکر خلاق تاثیر بیشتری داشتند (۰۰۱/۰p<). نتیجه‍گیری: با توجه به برتری اثربخشی مدل آموزشی بایبی بر پرورش تفکر نقادانه و تفکر خلاق دانش‍آموزان استفاده از این روش تدریس به دلیل شواهد پژوهشی اندک با احتیاط بیشتری توصیه می شود؛ با این حال، بایستی اهمیت برگزاری دوره های آموزش این رویکرد به معلمان و متخصصان حوزه تعلیم و تربیت توضیح داده شود.

Education, Model, Bybee, Ganiye, Critical Thinking, Creative Thinking., آموزش, الگو, بایبی, گانیه, تفکر نقادانه, تفکر خلاق