محمد حسن رازنهان - kharazmi university
ابراهیم مشفقی فر - Imam Hussein University

هدف اصلی این مقاله بررسی و تحلیل نقش و تاثیر عوامل دینی در کارکرد حوزه نظامی ایران عصر صفوی است. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد که توانمندیهای عوامل دینی، هم با کار کرد نظامی صاحبان مناصب دینی نظیر صدر، قاضی فعلیت یافت و هم با نقش های نظامی خارج از چارچوب حکومتی عالمان دین بروز پیدا کرد. ملاحظات دینی صفوی ها در جنگ و صلح از جمله مولفههای تاثیر گذار دین در کارکرد حوزه نظامی بود . همچنین بهره گیری آنان از شعائر مذهبی در جنگها و مشارکت شخصیتهای دینی در فعل و انفعالات نظامی بخش دیگری از این تاثیر بود. عالمان دین در عرصه برخی نبردها و حتی فرماندهی برخی جنگها و دفاع از شهرها نقش آفریدند. در مواقعی که حاکمان و تصمیم گیران نظامی دولت صفوی از این توان به درستی بهره گرفتند، معمولا به تقویت بنیه نظامی دولت صفوی انجامید، اما در مواردی که سوءتدبیر و یا بی اعتنایی نسبت به این نیروی بالقوه وجود داشت، ناکامی هایی را در عرصههای نظامی در پی داشت.

Military efficiency# Religious factors# Sadr# Judge# Safavid military# Safavid, حوزه نظامی, عوامل دینی, صدر, قاضی, ارتش صفوی, حکومت صفوی