محمد نورمحمدی نجف آبادی - دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
حسین بیاتلو - دانشگاه تهران، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی

مسلمانان در طول تاریخ خود، تا پیش از ابداع توپ، از سلاح های گوناگونی در نبردها بهره می جستند. برای نمونه، در نبردهای محاصره ای، ادوات ویژه ای را به کار می گرفتند که کارکرد آن، ویران کردن حصار شهر بود. سلاح منجنیق را می توان مهم ترین و تاثیرگذارترین این ادوات دانست. در سده های میانه اسلامی، انواع مختلفی از این سلاح همچون منجنیق های تعادلی و کششی، هجومی و تدافعی و دریایی، عربی و فرنگی و سلطانی و ترکی و...، کارگشای مسلمانان در جنگ ها بود و سیر تحول و تکامل آن، به موازات مستحکم ترشدن دیوارهای دفاعی شهرها پیش می رفت؛ تا آن جا که گونه های مختلفی از این سلاح، در جهان اسلام طراحی و ساخته شد. تاکنون، تقسیم بندی های منظم و مشخصی از انواع منجنیق ارائه نشده است. در نوشتار حاضر، بر آنیم تا انواع مختلف منجنیق را بر اساس مکانیزم و شیوه عمل، نوع ساخت، کارکرد و نوع پرتابه ها تقسیم بندی کرده و عملکرد و تاثیرات هر یک را تبیین نماییم.  

منجنیق, محاصره, حصار, جنگ, مکانیزم, پرتابه