علی رضا علی صوفی
فرهاد دشتکی نیا - پیام نور

مسجد به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای دینی - فرهنگی ایران در دوره قاجار، علاوه برکارکردهای دینی، دارای کارکردهای متنوع آموزشی، تربیتی، رسانه ای، قضایی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بود. آنچه در مقاله حاضر مورد بحث است، تعیین جایگاه و کارکرد آموزشی مسجد در نظام آموزشی سنتی و نظام آموزشی جدید در دوره قاجار است. از آنجا که کارکرد آموزشی مسجد متاثر از زمینه ها و شرایط اجتماعی ایران دوره قاجار بود، با بروز تغییرات اجتماعی و به ویژه تغییر نظام آموزشی که در نتیجه فرآیند اصلاحات در دوره قاجار به وجود آمد، باید انتظار داشت که آثار این تغییرات در کارکرد آموزشی مسجد هم که جایگاهی مهم در نظام آموزشی دوره قاجار داشت، انعکاس یابد. از این رو در این پژوهش، این موضوع با تاکید بر این مسئله مورد پژوهش قرار می گیرد که با بروز تغییرات در نظام آموزشی سنتی در دوره قاجار، چه تغییراتی در کارکردهای آموزشی مسجد ایجاد شد؟. این مقاله به بررسی و تبیین دو کارکرد آموزشی مسجد، مسجد به عنوان فضای آموزشی و مسجد به عنوان پایگاه موسسان مدارس جدید در مقابل مخالفان مدارس جدید، پرداخته است.  

mosques , new schools , Traditional educationl space, clergyman , Qajar period, مسجد, مدارس جدید, فضای آموزشی, روحانیون, قاجاریه