سید اسعد حسینی - دکتری آب و هواشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
حمزه احمدی - دکتری آب و هواشناسی کشاورزی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
محمود هوشیار - استادیار جغرافیای طبیعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

واکاوی سامانه های بارشی امکان شناسایی الگوهای جوی منجر به سیل و پیش بینی آن را فراهم می کند. بنابراین در این پژوهش، بارش سنگین و سیل زای ۲۷ تیرماه ۱۳۹۴ شهرستان سقز در استان کردستان مورد واکاوی همدیدی قرار گرفت. بدین منظور از نقشه های متوسط فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل سطوح ۷۰۰، ۸۵۰، ۵۰۰ و ۳۰۰ هکتوپاسکال و همچنین نقشه های امگا، آب قابل بارش و رطوبت نسبی استفاده شد. تحلیل این نقشه ها برای دو روز قبل و یک روز بعد از وقوع سیل صورت گرفت. بررسی های آماری نشان داد که در سامانه بارشی مورد مطالعه در کمتر از ۴۵ دقیقه ایستگاه همدید سقز و ایستگاه باران سنجی کسنزان به ترتیب ۷/۲۹ و ۶۴ میلی متر بارش دریافت کرده اند. واکاوی همدیدی نیز نشان داد سامانه پرفشار مهاجر اروپایی و زبانه کم فشار عربستانی باعث بارش های شدید در این روز شده است که دریای مدیترانه، دریای سیاه و دریای سرخ نیز در تقویت رطوبت این سامانه نقش داشته اند. در روز قبل از شروع بارش در سطح زمین سامانه پرفشار اروپایی از سمت شمال غرب و زبانه کم فشار عربستانی از طرف جنوب غرب به کشور نزدیک شده اند و در روز وقوع سیل ادغام این دو سامانه باعث بارش سنگین شده است. در سطوح بالایی جو نیز در روز قبل از شروع بارش محور ناوه در امتداد ترکیه، عراق و خلیج فارس واقع شده است. با جابه جایی موج کوتاه و تغییر موقعیت محور آن به طرف شرق و نزدیک تر شدن آن به منطقه، مراکز فشار در سطح زمین نیز به طور هم زمان پیشروی کرده است. در این حالت، تمام منطقه غرب کشور، در زیر شرق محور ناوه موج کوتاه قرار گرفته و باعث تشدید ناپایداری و صعود هوای مرطوب شده است و شرایط را برای ریزش بارش های سیل آسا در منطقه فراهم نموده است. لذا مدیریت جامع حوزه های آبخیز به عنوان یکی از راهکارهای مناسب برای سازگاری و تاب آوری در برابر سیلاب ضرورت می یابد.

الگوی فشار, بارش, سقز, سیل, واکاوی همدیدی