غریبه اسماعیلی کیا - استادیار، گروه حسابداری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
سمیه نجف نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه حسابداری، موسسه آموزش عالی باختر، ایلام، ایران
محمد اوشنی - استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و حسابداری موسسه آموزش عالی باختر، ایلام، ایران

هدف: از یک سو، بر اساس یکی از فروض بنیادین نظریه نمایندگی، فشار برون‎سازمانی اعمال شده بر مدیران، احتمال انحراف اخلاقی بالقوه آنان را کاهش می‎دهد و از سویی دیگر، استدلال نظریه ارزیابی شناختی آن است که انتظارات قوی از مدیران ناشی از سازوکارهای راهبری برون‎سازمانی، ضمن محدود کردن حس استقلال آنان، انگیزه درونی آنان برای درستکاری را کاهش می‎دهد و به‎طور بالقوه به تقلب مالی منجر می‎شود. با توجه به استدلال های متناقض ذکر شده، هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سازوکارهای راهبری شرکتی برون‎سازمانی و تقلب مالی با تمرکز بر ارزیابی شناختی از تجویزهای نظریه نمایندگی است. روش: در این پژوهش سازوکارهای راهبری برون‎سازمانی با استفاده از مالکیت نهادی اختصاصی و قدرت وام دهندگان سنجیده شده است. دو فرضیه پژوهش با استفاده از اطلاعات ۱۲۸ شرکت پذیرفته شده در شرکت بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ (شامل ۷۶۸ مشاهده شرکت سال) و به کارگیری رگرسیون لجستیک آزمون و تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که وجود مالکیت نهادی اختصاصی و قدرت وام دهندگان به عنوان سازوکارهای راهبری شرکتی برون‎سازمانی، بر احتمال تقلب مالی تاثیر مثبت و معناداری دارند. به بیان دیگر، فشار برون‎سازمانی از سوی مالکان و وام دهندگان، احتمال تقلب مالی مدیران را افزایش می‎دهد. نتیجه گیری: زمانی که مدیران با کنترل های سخت گیرانه برون‎سازمانی مواجه شوند، به احتمال بیشتری درگیر رفتارهای متقلبانه می‎شوند. این یافته، عکس نتیجه ای است که مطابق با نظریه نمایندگی از کارکرد کنترل های برون‎سازمانی بر فعالیت های فرصت طلبانه مدیران انتظار می‎رود.  

تقلب مالی, نظریه نمایندگی, نظریه ارزیابی شناختی, راهبری شرکتی برون‎سازمانی