مسعود حق لسان - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد ایلخچی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلخچی، ایران
هادی حاجی وند - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

شهرهای امروز با تمام امکانات جدید، همانند گذشته قادر به تامین آرامش و امنیت شهروندان نیستند؛ از این­رو توجه به مفهوم امنیت شهروندان و روش­های ارتقاء آن، به عنوان یکی از اولویت­های مهم و اساسی حرفه­مندان و تئوری­پردازان شهری تبدیل شده است. رویکردهای جدید طراحی محیطی بر این نکته تاکید دارند که با توجه به ساختار کالبدی فضاهای شهری و تدوین و اعمال ضوابط ویژه در آن­ها، می­توان به میزان گسترده­ای از ارتکاب جرائم شهری جلوگیری نمود. رویکرد CPTED (پیشگیری از جرایم با استفاده از طراحی محیطی) را می­توان نوعی رویکرد هدفمند در جهت طراحی کارآمد و هوشمندانه مولفه های محیطی در کاهش جرائم دانست؛ که بطور موثری در افزایش سرمایه اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی، افزایش میزان رضایت­مندی شهروندی و در نتیجه بهبود رفاه اجتماعی جامعه تاثیر بسزایی دارد. این پژوهش در پی آن است تا امکان اجرا نمودن رویکرد CPTED را در شهرهای اسلامی بسنجد. از این­رو شاخص­های شهر اسلامی و رویکرد CPTED با استفاده از آزمون­های پیرسون و رگرسیون در مناطق شهرداری تبریز مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که نظارت و مراقبت از فضاهای جمعی، حمایت و بسترسازی جهت بروز فعالیت­های اجتماعی، کنترل دسترسی بصری و فیزیکی به فضاهای شهری، توجه به سلسله­مراتب و قلمرو فضاهای شهری، استفاده از روش­های منسجم جهت حفظ و نگهداری فضاهای یاد شده به­ترتیب بیشترین اهمیت را در کاربست رویکرد CPTED در مناطق ده­گانه شهرداری تبریز به خود اختصاص داده­اند.    

امنیت محیطی, شهر اسلامی, CPTED, رگرسیون خطی, مناطق تبریز