علیرضا ملائی توانی - Institute for Humanities and Cultural studies

کووید۱۹و مسائل فلسفه نظری تاریخ؛ مواجه جدید با مسئله­های کهن دکتر علیرضا ملایی­ توانی[۱] چکیده فلسفه نظری تاریخ یکی از دانش­های میان­رشته­ای است که دست­کم از پیوند رشته­های تاریخ، فلسفه و الهیات شکل می­گیرد. موضوع این دانش هستی تاریخی به مثابه یک پیکره واحد و یک ارگانیسم زنده است. برخلاف دانش تاریخ که به مطالعه رخدادهای خرد، جزئی، تکرارناپذیر و یگانه می­پردازد، فلسفه نظری تاریخ به کلیت تاریخ نظر دارد و با نگاهی کلان­نگر می­کوشد ماهیت، منشا، مبدا، مقصد، هدف و معنی تاریخ را درک کند. این دانش درصدد است تا چیستی تاریخ، نیروی محرکه تاریخ، عوامل اثرگذار در حرکت تاریخ، عوامل متوقف­کننده و سرعت­دهنده حرکت تاریخ و چگونگی گذار آن از یک مرحله به مرحله بعد را تحلیل و ارزیابی کند. بیماری کرونا به علت وحشت، اضطراب و آثار روانی و جسمانی فراوانی که برای بشر ایجاد کرده و نیز بحران­های فراگیری که در حوزه­های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در سراسر جهان پدید آورده است، یک رخداد متعارف نیست بلکه در زمره رویدادهایی است که می­تواند بر کلیت هستی تاریخی اثر بگذارد و حتی مسیر و جهت حرکت تاریخ جهان را تغییر دهد. از همین رو، کنش­ها و واکنش­های فراوانی در میان مردم جهان برانگیخته و بسیاری از دانشمندان و متخصصان رشته­های گوناگون را به تفکر و تحقیق واداشته است. مسئله این است که بحران کرونا چگونه بر حوزه مطالعات و موضوعات فلسفه نظری تاریخ اثر خواهد گذاشت؟ به باور نگارنده این بحران، چالش­ها و مسئله­های کهن فلسفه نظری تاریخ را -به ویژه در حوزه­هایی چون غایت تاریخ، نظریه مشیت الهی، نظریه تصادف، نظریه اعجاز، نظریه­های آخرالزمانی، مرگ و حیات تمدن­ها- دوباره مطرح کرده و به احیای نظریه­های زیست­شناسانه در تاریخ دامن زده است. به همین سبب، از منظر فلسفه تاریخ رخدادی قابل تامل است که این مقاله می­کوشد برخی از ابعاد و لایه­های آن را نشان دهد.   واژگان کلیدی: کرونا، غایت تاریخ، نظریه­های زیست­شناسانه، تصادف، مشیت الهی، مرگ تمدن­ها، حرکت تاریخ   [۱]، علیرضا ملایی توانی، استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، گروه تاریخ  mollaiynet@yahoo.com.

Keywords: Corona, end of history, biological theories, accident, divine providence, death of civilizations, the motive of history., کرونا, غایت تاریخ, نظریه های زیست شناسانه, تصادف, مشیت الهی, مرگ تمدن ها, حرکت تاریخ