بررسی رفتار زمانی - مکانی روزهای شرجی در نیمه جنوبی ایران

یکی از مهمترین عوامل محدود کننده فعالیت­های انسانی در نیمه جنوبی ایران بویژه سواحل جنوبی، وقوع پدیده اقلیمی شرجی می باشد. هدف از این پژوهش، تعیین اولین روز شرجی، آخرین روز شرجی، طول دوره شرجی، طول دوره بدون شرجی و فراوانی وقوع روزهای شرجی در سطح احتمالاتی ۹۵ درصد در نیمه جنوبی ایران است. بدین منظور از داده های ساعتی فشار جزئی بخار آب برای یک دوره ۱۵ ساله (۲۰۰۹ - ۱۹۹۵) مربوط به ۱۳ ایستگاه همدید بهره گرفته شد. لازم به ذکر است که در این پژوهش روزی به عنوان روز شرجی تعریف شده است که در یکی از هشت دیده بانی روزانه آن، فشار جزئی بخار آب برابر یا بیشتر از ۸/۱۸ هکتوپاسکال باشد. نتایج نشان می دهد که در نیمه جنوبی ایران در سطح احتمالاتی ۹۵ درصد زودترین وقوع اولین روز شرجی در ایستگاه چابهار در ۳ ژانویه (۱۳ دی) و دیرترین وقوع آن در ایستگاه کرمان در ۲۹ ژولای (۷ مرداد) اتفاق می افتد. دیرترین تاریخ وقوع آخرین روز شرجی نیز در ایستگاه چابهار و در ۲۸ دسامبر (۷ دی) و زودترین آن در ایستگاه فسا و در ۱۹ آگوست (۱۸ مرداد) رخ می دهد. طولانی ترین طول دوره شرجی متعلق به ایستگاه های ساحلی یعنی چابهار (۳۵۹ روز)، بندرعباس (۳۵۳ روز)، بوشهر (۲۹۸ روز) و آبادان (۲۶۶ روز) و کوتاه ترین طول دوره شرجی نیز به ترتیب با ۱۶، ۱۷ و ۲۹ روز متعلق به ایستگاه های شیراز، کرمان و فسا می باشد. توزیع فضایی فراوانی روزهای شرجی نیز نشان می دهد که هر چه عرض جغرافیایی ایستگاه ها افزایش می یابد از فراوانی آنها کاسته می شود. همچنین فراوانی روزهای شرجی در جنوب شرق ایران در مقایسه با جنوب غرب نیز بسیار بیشتر است.

Keywords:

شرجی , فشار بخار آب , ایران