مراد کاویانی راد - دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
افشین متقی - دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
محمدرضا عارف - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

بندر اقیانوسی چابهار به­ لحاظ ژئوپلیتیکی عرصه­ رقابت­هایی است که می­توان آنرا در دو مقیاس بررسی کرد. در مقیاس اول، پاکستان با توجه به تداخل حوزه­ سرزمینی جنوب شرق ایران، به دنبال بهره­برداری حداکثری از توانش­ها و امکانات دو ایالت سند و بلوچستان است. در مقیاس دوم، پاکستان بنابر رقابت­ها و تنش­های خود با هندوستان، بندرهای اقیانوسی هند از خط مرزی جنوب شرق تا جنوب که شامل ایالت­های گجرات تا کرالا است، را به عنوان رقیب ژئواکونومیک خود می­نگرد. به همین دلیل، پاکستان با افزایش مناسبات خود با چین، درصدد است تا علاوه بر استفاده از روابط نه چندان مطلوب پکن- دهلی نو، از کریدور جنوبی خود برای اهداف اقتصادی بیشتر استفاده کند. در مقابل، هندوستان نیز با افزایش سطح روابط خود با ایالات متحده، توانسته است از ظرفیت­ بندرهای اقیانوسی خود استفاده کند. نوشتار حاضر بر این فرضیه استوار است که ایران برای استفاده از توانش­های اقتصادی جنوب شرق خود و به­ویژه بندر چابهار، چه رویکردی را باید اتخاذ کند؟ بنابر یافته­های این پژوهش، به­نظر می­رسد که تشکیل ائتلاف منطقه­ای با محوریت ایران، عمان، هندوستان و روسیه (IOIR) و سپس در مقیاسی بزرگتر، ائتلاف منطقه­ای ایران، روسیه، هندوستان، پاکستان، عمان و چین (IRIPOC) می­تواند ائتلاف ژئواکونومیک مناسبی برای استفاده­ بهینه­­ ایران از توانش­های راهبردی- اقتصادی جنوب شرق کشور باشد.

جنوب شرق ایران, رقابت, ائتلاف, ژئواکونومی