علی عصاره - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اهواز
علیرضا شکوه فر - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اهواز

در جهان امروز علی رغم پیشرفتهای مختلف در زمینه های گوناگون علمی و تحقیقاتی، یکی از مشکلات عمده بشر، مسأله تولید مواد غذایی می باشد که خود ناشی از تعامل و اثرات متقابل عوامل محیطی است. رشد گیاهان زراعی به شرایط آب و هوائی، اقلیمی و مدیریت کشاورزی وابسته است و تغییر در هر یک از این شرایط می تواند باعث تغییر در بازدهی محصولات ایجاد نماید. با توجه به محدود بودن منابع آب در بخش کشاورزی، بکارگیری هر راهکار به منظور صرفه جویی در آب و نیز افزایش سطح زیر کشت از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از این راهکارها کم آبیاری می باشد. برای برنامه ریزی کم آبیاری بهینه لازم است که مراحل حساس گیاه کمبود آب مشخص شوند لذا در این تحقیق با انجام آزمایشات مزرعه ای، تأثیر تیمارهای کم آبیاری در مراحل مختلف رشد تحت شرایط کودی مختلف بر روند تجمع ماده خشک گندم رقم چمران در شرایط آب و هوایی اهواز مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در فصل زراعی 87-86 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی اهواز انجام گرفت. طرح این آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. سه تیمار آبیاری به نام های I1 (بدون تنش آبی)، I2 (قطع آبیاری در مرحله ظهور سنبله) و I3 (قطع آبیاری در مرحله شیری شدن) به عنوان فاکتور اصلی و پنج سطح نیتروژن با مقادیر N5=160، N4=120، N3=80، N2=40، N1=0 کیلوگرم در هکتار، به عنوان فاکتور فرعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که شاخص سطح برگ در حضور آبیاری کامل و مصرف کود بیشتر همواره بیشتر بوده و علاوه براین از دوام سطح برگ بیشتری نیز برخوردار است. تیمار I1 با مقدار 8397/4 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار I2 با مقدار 8098/6 با مقدار 8098/6 کیلوگرم در هکتار کمترین مقدار تولید ماده خشک را باعث شده اند. واقعیت دیگر اینکه افزایش میزان نیتروژن مصرف شده با افزایش ماده خشک تولید شده همراه است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای آبیاری بر روی کل ماده خشک، عملکرد دانه، عملکرد کاه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله در سطح 1% معنی دار است ولی بر میزان کلروفیل برگ پرچم معنی دار نیست. تیمار I3 با راندمان 48/11 گرم دانه بر مترمربع به ازای مصرف یک مترمکعب آب بیشترین راندمان اقتصادی را داراست.

گندم، کم آبیاری، کود نیتروژن