علیرضا فاضل - گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
علیرضا مستغنی - گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

ورود رایانه به فرایند طراحی معماری باعث به وجود آمدن فرصت ها و چالش های گوناگونی گردیده است. در بسیاری از موارد از آن به عنوان امری تکنیکی صرف یاد شده است زیرا در این شیوه، طراح نیاز به ابزار و مهارت هایی از حوزه علوم رایانه نظیر برنامه نویسی دارد که به طور سنتی جزء دانسته های وی نیست. بنابراین گاهی این تصور وجود دارد که نیاز معمار تنها با یادگیری ابزار و مهارت های یاد شده برطرف خواهد شد. اما بر اساس تجربه های صورت گرفته، داشتن این مهارت ها لزوما به ارائه اثر معماری منتج نمی شود. پژوهش های فراوانی از چیستی و چگونگی این مهارت ها در معماری سخن گفته اند، اما کمتر پژوهشی به نقش عوامل تاثیرگذار بر نوع تفکر در فرایند طراحی رایانشی و منطق حاکم بر آن پرداخته است. پژوهش پیش رو برای درک ماهیت این چالش، ریشه را نه در نوع ارائه یا بهره گیری از مباحث تکنیکی نظیر چگونگی آشنایی معماران با سیستم های برنامه نویسی، که در نوعی نیاز به اندیشه خاص طراحی رایانشی در معماری جستجو می کند. این پژوهش می کوشد تا با حصول شناخت نسبت به آنچه طراحی در معماری و علم رایانه تعریف می شود، چیستی جایگاه رایانه در فرایند طراحی معماری را مورد پرسش قرار دهد. در پاسخ، کارکرد رایانه ها در معماری به سه سطح رایانه به مثابه مکمل انسان در طراحی، رایانه به عنوان توسعه دهنده فرایند تفکر و رایانه به عنوان جانشین انسان در نظر گرفته شده است. زمانی که رایانه را در سطح ابزار ببینیم، همواره تحت کنترل طراح خواهد بود و زمانی که به عنوان توسعه دهنده تفکر وی مطرح شود، می توان آن را دنباله تفکر انسان برای بالا بردن قابلیت های وی دانست. اما زمانی که رایانه جانشین انسان در تفکر گردد، معماری لاجرم دستخوش تحولاتی خواهد شد. در این سطح تازه، فرایند طراحی لزوما مطابق با فرایند طراحی در ذهن انسان نخواهد بود و عامل فناوری به سمت «خلق اثر» به جای «حل مسئله» خواهد رفت.

طراحی رایانشی, طراحی معماری, منطق رایانشی, تفکر رایانشی, فرایند طراحی