جلال فرزانه دهکردی - استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه امام صادق (ع)، بخش زبان های خارجی

یکی از ایراداتی که مدرنیته همواره با آن مواجه بوده است نگاه سوژهمحور آن به دنیای پیرامون خود و اعمال قدرت بر دیگر پدیده ها از جمله خود انسان بوده است. این نگاه سوژه محور همواره به ایجاد دوگانه سوژه/ابژه در مدرنیته انجامیده است. از میان منتقدان مدرنیته، هابرماس از جمله جامعه شناسانی است که برای نجات مدرنیته از این دوگانه، الگوی بیناسوژگی را جایگزین می کند. او این کار را با اصالت بخشیدن به توانمندی انسان در به کار بردن زبان به عنوان عامل ارتباط اجتماعی و در نظر گرفتن انسان به عنوان موجودی زبان شناختی انجام می دهد. از نظر او کنش ارتباطی میان افراد یک جامعه که با محوریت زبان انجام می گیرد، عامل شکل گیری اجزاء ساختاری زیست جهان از جمله جامعه، فرهنگ و فرد است. بنابراین، نویسنده مقاله حاضر قصد دارد با توجه به رویکرد هابرماس به دو مفهوم زیست جهان و نظام به تبیین نقش زبان در ساختار اندیشگی هابرماس بپردازد. از این چشم انداز، رویکرد هابرماس به زبان شناسی اجتماعی و جایگاه زبان در نظریه کنش ارتباطی او بررسی می شود و نقش زبان در دو ساحت زیست جهان و نظام مورد بررسی قرار می گیرد. از این رو، هدف این مقاله نه صرفا بررسی ارتباط زبان با کنش ارتباطی، بلکه بررسی نقش پایه ای زبان در انسجام زیست جهان است.

مدرنیته، بیناسوژگی، کنش گفتاری، جامعه پذیری، زیست جهان