صادق افضلی نیا - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.
علی داد کرمی - بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.
محمد جواد روستا - بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب فارس انجام شد (۱۳۸۹ تا ۱۳۹۳). تیمارهای تحقیق عبارت بودند از ۱) کم خاکورزی (شخم با خاک ورز مرکب و کاشت با خطی کار) ، ۲) کشت مستقیم گندم (رقم چمران) و کنجد (رقم داراب۲) به مدت چهار سال، ۳) کشت مستقیم گندم در سال های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم کنجد به مدت چهار سال، ۴) کشت مستقیم کنجد در سال های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم گندم به مدت چهار سال و ۵) خاک ورزی مرسوم (شخم با گاوآهن برگرداندار، دوبار دیسک و لولر و کاشت با خطی کار). نتایج نشان داد که روش های خاک ورزی حفاظتی باعث افزایش رطوبت خاک (حداکثر ۵۰ درصد) و کربن آلی خاک (حداکثر ۱۳۸ درصد) شدند. جرم مخصوص ظاهری خاک تحت تاثیر معنی دار روش خاک ورزی قرار نگرفت، اما نفود تجمعی و سرعت نفوذ آب در خاک تحت تاثیر تیمارهای خاک ورزی حفاظتی کاهش یافت (حداکثر ۳۳ درصد). همچنین، روش های خاک ورزی حفاظتی به ویژه کم خاک ورزی انتشار دی اکسید کربن از خاک را نسبت به خاک ورزی مرسوم کاهش دادند (حداکثر ۱۹ درصد). ضمنا روش های خاک ورزی حفاظتی در مقایسه با خاک ورزی مرسوم، باعث کاهش معنی دار عملکرد کنجد (حداکثر عملکرد کنجد در روش حفاظتی ۲۰۱۱ کیلوگرم در هکتار و در روش مرسوم ۲۰۴۵ کیلوگرم در هکتار) نشدند. بنابراین در مناطق گرم استان فارس، روش های خاک ورزی حفاظتی می توانند جایگزین خاک ورزی مرسوم در تهیه زمین کنجد گردند.

جرم مخصوص ظاهری خاک, رطوبت خاک, روش های مختلف خاک ورزی, کربن آلی خاک, کنجد, نفوذ آب در خاک