طهماسب حسین پور - مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
علی احمدی - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان.
فریبا محمدی - کارشناس ارشد سازمان جهاد کشاورزی خوزستان، جهاد کشاورزی اندیمشک
رضا دریکوند - مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد

به منظور بررسی اثر تراکم بذر بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد رقم های گندم، آزمایشی در سال زراعی ۸۶ - ۱۳۸۵ به صورت فاکتوریلدر قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم آباد به صورت دیم اجراء شد. فاکتورهای موردبررسی سه رقم گندم)کوه دشت، زاگرس و چمران( و پنچ تراکم بذر) ۱۰۰ ، ۲۰۰ ، ۳۰۰ ، ۴۰۰ و ۵۰۰ دانه در مترمربع( بودند. تاثیر تراکم و رقمبر عملکرد و برخی خصوصیات ریختاری ) مرفولوژیکی( وساختاری ) فیزیولوژیکی( رقم های مزبور ارزیابی گردید. میزان هم بستگیبین صفت ها و آن هائی که بیشینه تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند تعیین شد؛ و در ادامه اثرات مستقیم و غیر مستقیم این صفت ها باعملکرد دانه بررسی گردید. نتایج نشان داد که اختلاف بین رقم ها از نظر عملکرد دانه بسیار معنی دار ) p≤۰.۰۱ ( بود؛ اما تراکم بذر واثر متقابل آن و رقم بر صفت مزبور تاثیر معنی داری نداشت. رقم چمران ، تراکم ۴۰۰ دانه در متر مربع و بر هم کنش این دو صفت دارایبیشینه عملکرد دانه)به ترتیب ۵۸۹۵ ، ۵۴۴۹ و ۶۳۳۵ کیلوگرم در هکتار( بودند. بر اساس نتایج هم بستگی صفات، عملکرد دانه با صفتهای عملکرد زیست توده) بیولوژیک(، زمان رسیدگی، عملکرد کاه و تعداد سنبله در مترمربع هم بستگی مثبت و معنی دار و با وزن هزاردانه و وزن هکتولیتر هم بستگی منفی و معنی دار داشت. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که سه صفت تعداد سنبله در مترمربع،تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه، موثرترین صفت های تعیین کننده عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیه هم بستگی صفت ها نشان دادکه صفت های تعداد سنبله در واحد سطح با اثر مستقیم برابر با ** ۵۵ / r=۱ و تعداد دانه در سنبله با اثر مستقیم برابر با ** ۹۹ / r=۰ به ترتیببیشینه اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد دانه داشتند.

تجزیه هم بستگی, تراکم بذر, شرایط دیم, عملکرد دانه, گندم