امید والامهر - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی
مهدی تاج بخش - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
عبدالله حسن زاده قورت تپه - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
رقیه آقایی اوخچلار - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه ارومیه
محسن رشدی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی

پیش تیمار بذر باعث افزایش سرعت جوانه زنی، قدرت رشد گیاه چه و استقرار بهتر گیاه شده و در صورت همراه بودن با تاریخ کاشت مناسب، تاثیر مثبتی بر عمل کرد خواهد گذاشت. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر پیش تیمار بذر و تاریخ کاشت بر صفت های کمی، کیفی و عمل کرد و اجزای عمل کرد سورگوم علوفه ای (رقم هیبرید اسپیدفید) انجام گرفت. آزمایش با دو عامل به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تاریخ کاشت در سه سطح (۱۲ تیر، ۲۲ تیر و ۱ مرداد) و پیش تیمارهای بذری در چهار سطح (جیبرالین، هیدروپرایمینگ، پلی اتیلن گلیکول و شاهد) به ترتیب عامل های اول و دوم آزمایش بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر صفت های عمل کرد علوفه خشک، علوفه تر، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، مساحت برگ، تعداد برگ در بوته و درصد پروتئین خام بسیار معنی دار (p≤۰.۰۱) و بر صفت های قطر و وزن ساقه تر، وزن برگ تر و خشک، و درصد خاکستر غیرمعنی دار بود. اثر پیش تیمار بذر نیز بر صفت های عمل کرد علوفه خشک، علوفه تر، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، مساحت برگ، تعداد برگ در بوته، وزن برگ خشک، وزن ساقه خشک، درصد پروتئین خام و درصد نیتروژن بسیار معنی دار گردید. در بین تیمارهای مختلف پیش تیمار بذر، تیمار های جیبرالین و هیدروپرایمینگ بیش ترین تاثیر را بر صفت های مذکور داشتند. برهم کنش عامل های مورد بررسی بر صفت های ارتفاع بوته، تعداد پنجه، مساحت برگ، تعداد برگ در بوته، وزن برگ خشک، درصد پروتئین خام و درصد نیتروژن بسیار معنی دار و بر عمل کرد علوفه خشک، تر و وزن ساقه خشک معنی دار بود. تیمار هیدروپرایمینگ در تاریخ کاشت اول (۱۲ تیرماه) بیشینه عمل کرد علوفه تر و خشک (به ترتیب ۹۵۲۶۲ و ۵۶۰۳۷ کیلوگرم در هکتار) را تولید کرد.

رقم هیبرید اسپیدفید سورگوم, پیش تیمار, تاریخ کاشت, صفت های کمی و کیفی