مهدیه مهیاد - دانشجوی دکتری چینه شناسی و فسیل شناسی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
امرالله صفری - دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
حسین وزیری مقدم - استاد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
علی صیرفیان - استاد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

به منظور بازسازی شرایط دیرینه بوم شناسی رسوبات الیگوسن میوسن حوضه دریایی قم، سه برش چینه شناسی به ترتیب در نواحی کهک (جنوب قم)، نوبران (شمال ­غرب ساوه) و اند­آباد (شمال ­غرب زنجان) انتخاب گردید. در مجموع از نواحی کهک ۱۴۶ نمونه، اند­آباد ۱۳۷ نمونه و نوبران ۱۱۸ نمونه برداشت شد. سازند قم در هر سه ناحیه شامل تناوبی از شیل و سنگ آهک است. این سازند در نواحی اند­آباد و نوبران بر روی سازند قرمز پایینی و در ناحیه کهک بر روی سنگ­ های آتش فشانی ائوسن قرار دارد. مرز بالایی سازند قم نیز در نواحی کهک و اند­آباد با سازند قرمز بالایی و در ناحیه نوبران به صورت ناپیوستگی با آبرفت­ های عهد­ حاضر پوشیده شده است. بر اساس مطالعات زیست چینه ­نگاری، سن رسوبات سازند قم در ناحیه کهک روپلین شاتین، در ناحیه نوبران آکیتانین و در ناحیه اندآباد بوردیگالین تعیین شد. از دیدگاه دیرینه بوم شناختی، طی زمان­ های روپلین شاتین (ناحیه کهک)، آکیتانین (ناحیه نوبران) و بوردیگالین (اند­آباد) دریایی با شوری غالبا متوسط تا بالا حاکم بوده است. در طی زمان­ های یاد شده شرایط نوری یوفوتیک و شرایط غذایی الیگوتروفیک مزوتروفیک حکمفرما بوده است. عمق دیرینه آب دریا در نواحی کهک (روپلین شاتین) و اند­آباد (بوردیگالین) کمتر از ۱۰ متر تا کمتر از ۳۰ متر و در نوبران (آکیتانین) عمق کمتر از ۱۰ متر تا کمتر از ۴۰ متر در نوسان بوده که نشان دهنده عمق بیشتر دریا در زمان آکیتانین می باشد. در نواحی مورد مطالعه حضور فراوان مرجان ها، جلبک های قرمز و روزن داران کف زی بزرگ گویای شرایط آب و­ هوایی گرمسیری نیمه گرمسیری (۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی گراد) و اجتماعات کربناته از نوع هتروزوئن بوده و شامل دو اجتماع دانه ­ای (فورامل و فورآلگال) می باشد.

نئوتتیس, دیرینه بوم شناسی, سازند قم, کهک, نوبران, اندآباد