رضا کاظمی راد - دانشجوی دکتری الهیات مسیح دانشگاه ادیان و مذاهب

مسئله انتظار ظهور منجی موعود در کنار مسلم بودن آن در همه ادیان آسمانی خصوصا دین اسلام، موجب سوء استفاده برخی افراد فرصت طلب در طول تاریخ شده است. یکی از کسانی که در دو قرن اخیر با سوء استفاده از انتظار شیعیان برای ظهور امام موعود دست به فرقه سازی زد، علی محمد شیرازی بود. وی ابتدا ادعا کرد باب و نائب مهدی موعود (ع) است اما در ادامه مدعی شد که خود، همان امام موعود است و نهایتا سیر ادعاهای خود را به الوهیت رساند. به نظر می رسد آنچه زمینه ساز اصلی پیدایش فرقه بابیه در اسلام شد همان ادعای بابیت و نیابت او از منجی موعود بود. این مقاله با رویکردی تحلیلی به نقش ادعای نیابت علی محمد باب در پیدایش فرقه بابیه و نیز سیر تطور ادعاهای او از بابیت تا الوهیت دارد.

موعودباوری, علی محمد باب, شیخیه, نیابت, بابیت