محمدحسن بهنام فر - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران
مصطفی ملایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز از دانشگاه تهران

سرزمین ماوراءالنهر، در قرون نخستین اسلامی، به دلیل قدمت ادیان و فرقه های مختلف در این سرزمین، و هم جواری با مراکز صوفیانه ای نظیر خراسان، موقعیت فرهنگی ویژه ای داشت که زمینه های مناسبی را جهت پذیرش عقاید صوفیانه فراهم می کرد. همچنین، تعامل مثبت علما و فقها با صوفیان و نیز سویه مثبت تعالیم صوفیان، که شامل آرا و عقاید تمام فرق ماوراءالنهر می شد، سبب جلب گروه های مختلف مردمی و ظهور طریقت های صوفیانه مشهوری نظیر یسویه، خواجگان و ...، در ماوراء النهر و ترکستان شد. در این بین، طریقت یسویه با نشئت گیری از محیط فرهنگی ماوراء النهر، در ترکستان (شهر یسی) بنیان گذاشته شد و با ارشادهای خواجه احمد یسوی، بنیان گذار آن، علاوه بر آسیای مرکزی، در میان تاتارهای ولگا و ترکان آناتولی و آذربایجان نیز گسترش یافت. نویسنده می کوشد ضمن برشمردن جریان های عمده صوفیانه ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی، زندگی و اندیشه های خواجه احمد یسوی، شکل گیری جریان یسویه و شاخه های عمده آن را بررسی کند.

طریقت, یسویه, خواجه احمد, ماوراءالنهر, ترکستان