علاء الدین ملک اف - دکترای فلسفه و حکمت اسلامی

با پیدایش نظام های فکری در میان مسلمانان، تفسیرهای مختلفی از اعتقادات از جمله «انسان» و «کمال انسانی» صورت پذیرفت که در علوم مختلفی قابل طبقه بندی است. اصطلاح «انسان کامل» را نخستین بار ابن عربی وضع کرد. وی توانست آن آموزه را به صورتی تفسیر نماید که «نظریه انسان کامل» از آن دربیاید. جهان بینی ابن عربی بر دو اساس استوار است: یکی حق سبحان و دیگری انسان کامل. این نظریه نیز به نوبه خود نقش مهمی در آشکار شدن زوایای مختلف آموزه های دیگری مانند «ولایت» در عرفان داشته است. ملاحظه خواهد شد که در بسیاری از مواقع، انسان کامل معنای دقیق تری یافته است. در این مقاله انسان کامل از منظر ابن عربی را بررسی و تحلیل، و ضرورت انسان کامل در هر زمان را از نظر ایشان واکاوی نموده ایم. ابن عربی با ابتکار خویش با تلفیق نگاه های متعدد عرفانی و گاه حدیثی توانست با جاری ساختن عرفان نظری به صورت نظام پایه ای برای تفسیر مفاهیم متعدد عرفانی به کار گیرد و ضرورت انسان کامل را تبیین نماید. نیز شناخت دقیق و عمیق انسان کامل از منظر ایشان، نیازمند معرفت نسبت آن با سایر عناصر نظام مند مباحث نظری ابن عربی است.

انسان کامل, کون جامع, ابن عربی, ولایت, ولی