علی محمدی یدک - پژوهشگر حوزه علمیه قم

نوشته حاضر درصدد است به این پرسش بپردازد که «گرایش ها و سبک های تفسیری شیعه چه طبقه بندی و ساختاری دارند؟». دانستن این مسئله، دست کم به نوعی وضعیت سنجی از فاسیر موجود و شناخت برخی قوت ها و ضعف های آنها می انجامد و به داوری درباره تفاسیر نیز کمک خواهد کرد. برای دستیابی به پاسخ این مسئله، با استفاده از روش کتابخانه ای و مرور منابع موجود، نخست تعریفی از گرایش و سبک تفسیری ارائه شده است؛ و آنگاه بر اساس این تعریف، تفاسیر موجود شیعی طبقه بندی شده اند. گرایش تفسیری عبارت است از: جهت گیری هایی که از هدف ها و دغدغه های ذهنی مفسر، یا تخصص و دانش او یا نیازها و خواسته های مخاطبان برمی خیزد. سبک تفسیری نیز یعنی حالت ها و چگونگی بیان و عرضه متن تفسیر قرآن. بر اساس این تعریف، گرایش های تفسیری شیعه در شش گروه طبقه بندی شده اند: ۱. ادبی، ۲. فقهی، ۳. کلامی، ۴. فلسفی، ۵. ترتیبی و ۶. اجتماعی. طبقه بندی سبک های تفسیری شیعه نیز در ۱. زبان تفسیر، ۲. شکل بیان تفسیر و ۳. تفاسیر موضوعی به نمایش درآمده اند.  

گرایش تفسیری, سبک تفسیری, تفاسیر شیعه, طبقه بندی تفاسیر