امیر قلی زاده - Crop and Horticultural Science Research Department, Golestan
مهدی غفاری - Oil Crops Research Department, Seed and Plant Improvement Institute

انتخاب ژنوتیپ های پرمحصول در آفتابگردان از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا تعداد ۲۴ هیبرید جدید آفتابگردان به همراه رقم گلسا در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در قالب طرح لاتیس ساده (۵×۵) با دو تکرار طی سال زراعی ۱۳۹۹ مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این تحقیق به منظور مطالعه روابط میان صفات مختلف و گزینش هیبریدهای جدید آفتابگردان بر اساس ترکیبات عملکرد- صفت از روش جدید بای پلات ژنوتیپ در عملکرد × صفت (GYT) استفاده شد. نتایج نمایش چندضلعی بای پلات GYT نشان داد که ژنوتیپ ۱۹G در ترکیب قطر ساقه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، زودرسی و تعداد برگ با عملکرد دانه، بهترین ژنوتیپ بود. ژنوتیپ ۵G نیز در ترکیب ارتفاع بوته، ارتفاع طبق از سطح زمین، طول برگ، عرض برگ و طول دمبرگ با عملکرد دانه، ژنوتیب برتر بود. بر اساس نمایش مختصات تستر متوسط (ATC) بای پلات GYT، ژنوتیپ های ۵G و ۱۹G به عنوان بهترین و ژنوتیپ های ۲۴G، ۲۳G و ۲۵G به عنوان ضعیف ترین ژنوتیپ ها از نظر کلیه ترکیبات مثبت عملکرد- صفت شناخته شدند. با توجه به نتایج، همبستگی مثبت معنی داری بین صفات تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و زودرسی در ترکیب با عملکرد دانه مشاهده شد. همچنین این صفات از وراثت پذیری عمومی بالایی برخوردار بودند. بنابراین به نظر می رسد که صفات تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و زودرسی می توانند به عنوان معیارهای مناسب برای انتخاب برای افزایش عملکرد دانه در آفتابگردان مورد استفاده قرار گیرند.

Genotype by yield*trait biplot method, GYT index, correlation, hybrid, بای پلات ژنوتیپ در عملکرد × صفت, شاخص GYT, همبستگی, هیبرید