فاطمه سادات میررضی - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران، تهران، ایران.
رسول جعفریان - استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران، ایران

گزارش مورخان از رویدادهای گذشته خود به طور هم زمان تحت تاثیر گذشته آن رویدادها و آینده آنها قرار دارد. گذشته تاریخی و یا گذشته گذشته به رویدادهای پیش از دوره معاصر مورخ گفته می شود. در مقابل آینده تاریخی شامل آینده عاملان و کنشگران تاریخی و همچنین شامل آینده خود مورخ می شود. اصطلاح آینده گذشته که توسط کوزلک ابداع شد، بر این حقیقت تاکید داشت که آینده قبل از زمان آستانه ای که مقارن با عصر روشنگری بود و بعد از آن به طور متفاوتی دیده می شود. کوزلک به این عدم تقارن بر اساس زمان آستانه ای و تبعات آن برای نوشتن تاریخ توجه زیادی کرد. اصطلاح گذشته گذشته نیز از خلال نظریات کوزلک در مورد گذشته اتخاذ شد. کوزلک این مفاهیم را برای تشریح مفهوم پایه ای زمان تاریخی استفاده کرد. بخش اول این مقاله به مفهوم زمان تاریخی می پردازد، در کنار دو دسته بندی فضای تجربه و افق انتظار که از ملزومات زمان تاریخی هستند. بخش دوم این مقاله ضمن پرداختن به مفهوم لایه های زمانی مستتر در هر رویداد، مفهوم آینده گذشته و گذشته گذشته را بیشتر تشریح می کند. بخش سوم این مقاله از کتاب تاریخ یعقوبی به عنوان مطالعه موردی برای بررسی مفهوم گذشته گذشته و تاثیر آن در نگارش رویدادهای تاریخی صحبت می کند و در آخر نیز مفهوم آینده گذشته در این کتاب مورد بررسی قرار می گیرد

تاریخنگاری اسلامی, یعقوبی, زمان, آینده گذشته, گذشته گذشته