نقد تاریخنگارانه "کتاب مسلمانان و نگارش تاریخ" اثر عبدالعلیم عبدالرحمن خضر

 پژوهش پیش­رو با رویکردی انتقادی و تفسیری به بررسی انتقادی تاریخنگارانه "کتاب مسلمانان و نگارش تاریخ" پرداخته­است. سوال اصلی عبارت آن است که کتاب در دست بررسی چگونه به مفاهیم پایه­ای فلسفه تاریخ نزد مسلمانان پرداخته است؟ یافته­های پژوهش حاکی از آن است که خضر در بررسی مفهوم تاریخ دچار تناقض شده؛ چرا که در جایی تاریخ را به مثابه گذشته­ای عینی تعریف کرده و در جایی دیگر تاریخ را برساخته ذهن مورخان دانسته است. دیگر اینکه تلقی خضر از تاریخ اسلام بر پایه تاریخنگاری قدسی و جبرگرایی تاریخی است.  که در آن وظیفه مورخان مسلمان، برآورد خواست و مشیت الهی است. در این تلقی نقش زبان، بافت و زمینه در بررسی کنش­ها و اندیشه­های مورخان نادیده گرفته­شده­است. از سوی دیگر خضر، بر عینیت­گرایی مسلمانان و بی­طرفی آنها در گزارش تاریخ تاکید دارد، که امری بعید می­نماید و ذهن مورخ همواره امری دخیل در ضبط و ثبت تاریخ است. دیگر آنکه خضر بر آن است که نقش قهرمان را در تاریخ اسلام انکار کند، در حالیکه قهرمان­پروری در برخی جاها قابل اثبات می­باشد.

Keywords:

عبدالعلیم عبدالرحمن خضر , تاریخنگاری , جبرگرایی , عینیت , قهرمانان