معصومه نعمانی - کارشناس ارشد اصلاح نباتات
ورهرام رشیدی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

تعیین ارقام جدید و پر محصول با پایداری عملکرد بالا از مهمترین اهداف اصلاح برنج می باشد. به منظور تعیین پایداری عملکرد، ده لاین امید بخش برنج به همراه ارقام هاشمی و کادوس به عنوان شاهد، در سال های 1385، 1386 و 1387 در موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در رشت مورد مقایسه قرار گرفتند. نوع طرح آزمایش در هر سه سال، بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تفاوت بین ژنوتیپ ها از نظر اکثر صفات معنی دار بود که حاکی از وجود تفاوت در عملکرد و تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ های مورد مطالعه می باشد. همچنین اثر سال معنی دار شد که نشان دهنده وجود نوسانات آب و هوایی در سال های مختلف بود. معنی دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ × سال برای برخی صفات از جمله عملکرد، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ ها در سال های مختلف بود. برای تعیین ژنوتیپ پایدار و دارای عملکرد بیشتر از پارامتر های پایداری مانند واریانس محیطی، ضریب تغییرات، واریانس پایداری شوکلا، اکووالا نس ریک، پلیستد و پترسون، ضریب رگرسیون میانگین عملکرد به شاخص محیط فنیلی و ویلکینسون، ابرهارت و راسل و ضریب تشخیص پینتوس استفاده شد که در اکثر روش ها لاین های شماره 9(IR78530-45-3-1-3)، همچنین لاین های 6( IR76993-49-1-1) و 8 ( IR78533-30-2-1) از لاین ها ی پایدار محسوب شدند ، اما از بین لاین های فوق، لاین شماره 9 (IR78530-45-3-1-3) با توجه به کیفیت مطلوب، پایداری بیشتر و عملکرد مناسب به عنوان یک رقم می تواند به زارعین منطقه معرفی شود.

اثر متقابل ژنوتیپ × سال، برنج، پارامترهای پایداری، لاین امید بخش