عبدالله ساجدی - استادیار گروه تاریخ، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
هوشنگ خسروبیگی - دانشیار گروه تاریخ و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تهران ایران

سده­های میانه، دوره­ای درخشان از امکانات فلسفی است که مقدمات ظهور مبانی دنیای مدرن را فراهم کرده است. نسبت میان دوره مدرن و دوره پیش از آن و انتقال و دگرگونی مفاهیم در این فرآیند، بحث بسیار بنیادی است. تفکر تاریخی ریشه­های خود را در مبانی کلامی دارد و از وجوه گوناگون، از تفکر فرجام­شناسانه دینی هم ریشه گرفته است با تاکید بر این امر که تاریخ صرفا گذشته نیست، بلکه آینده و انتظارآن نیز هست و همین امر، نقش اساسی در اندیشه تاریخی برعهده دارد. این پژوهش متکی بر نقد کتاب « الهیات تاریخ؛ پژوهش در مبانی کلامی فلسفه تاریخ؛ گردش فرجام­شناسانه در اندیشه جوآکیم فیوره­ای و اندیشه تاریخی-کلامی نگارش یافته است. این اثر  با نگاه ویژه به اندیشه فرجام­شناسی یهودی-مسیحی، تحولات سده­های میانه را که نقشی اساسی در فهم دقیق تفکر تاریخی دارد، بررسی می­کند. درخصوص الهیات یهودی و مسیحی تاکید بر اندیشه­های یوآخیم فیوره­ای است. یوآخیم اندیشه فرجام­شناسانه و غایتمند را در الهیات به عنوان یکی از راه­های ترقی و پیشرفت انسان امروزی قلمداد می­کند. مقاله حاضر با بیان برخی از آرای یوآخیم فیوره­ای، سعی در فراهم کردن نمایی کلی از پرسش و گمانه­هایی در مورد الهیات تاریخ در نگاه او را دارد و در نهایت، نقد و پرسش­هایی را که وارد کرده، تاحدودی مطرح و پاسخ را بیان می­کند

الهیات تاریخ, فلسفه تاریخ, یوآخیم فیوره ای, الهیات مسیحی, الهیات یهودی