ارتباط بین انتقال بخار آب جوی و بارش های روزانه ی ایران

رطوبت و تغییر پذیری زمانی و مکانی آن می تواند باعث تغییر در بارش هر ناحیه شود؛ ازاین رو درک انتقال رطوبت برای فهم رفتار بارش بسیار مهم است. با هدف بررسی ارتباط بین بارش روزانه ی ایران و مقدار انتقال بخار آب جوی و محاسبه ی انتگرال شار قائم رطوبت (IVT) و مقدار بخار آب جو (IWV)، داده های مولفه ­های رطوبت ویژه (q)، باد مداری (u) و نصف ­النهاری (v) برای یک دوره ی ۳۱ ساله (۲۰۱۸-۱۹۸۸) در محدوده ی ایران و با دقت مکانی ۱*۱ درجه از مرکز پیش بینی­ های اروپایی میان مدت جو (ECMWF) اخذ شد. از آماره ی ضریب تعیین (R۲) نیز برای ارائه ی ارتباط بین بارش و مولفه های رطوبت جوی استفاده شد. نتایج نشان داد که از مجموع ۹۴۴۳ روز بارشی بارش روزانه ی ایران ارتباط بیش تری با مقدار بخار آب جوی را دارا بوده و بیش ترین ارتباط در دو قسمت غرب و شرق ایران به شکل پهنه ­ای نسبتا وسیع مشاهده می ­شود. در بین مولفه ی شار رطوبت مداری و نصف النهاری و نیز بارش روزانه ی ایران، بیش ترین ارتباط را با مولفه ی نصف النهاری آن دارد که دراین بین، سهم نیمه ی غربی ایران بیش تر از سایر نقاط است. مولفه های تاثیرگذار شار رطوبت در سطح ۷۰۰ هکتوپاسکال، بیش ترین ارتباط را با بارش های روزانه ی ایران دارد. نتایج فصلی نشان داد که از نظر مقدار و گستره، روابط بین بارش و مقدار و انتقال بارش در فصل زمستان قوی­ تر از سایر فصول بوده و مولفه ی نصف النهاری نیز بیش ترین نقش را در انتقال رطوبت این فصل بازی می کند و در واقع، حدود ۵۵٪ از تغییرات بارش زمستانه در غرب و جنوب ­غرب ایران (با بیشینه ی شهرکرد و یاسوج) توسط این مولفه توصیف می شود؛ ازاین رو می توان استنباط کرد که مولفه های شار رطوبت می توانند به عنوان یک متغیر پیش بینی کننده در بارش روزانه ی غرب ایران به کار روند؛ چراکه حدود ۵۰ درصد تغییرات بارش روزانه ی این مناطق به واسطه ی این متغیرها توصیف می شود.

Keywords:

Water vapor transfer , determination coefficient , meridional wind component , daily precipitation , Iran. , انتقال بخار آب , ضریب تعیین , مولفه ی باد نصف النهاری , بارش روزانه , ایران.