سودابه مفاخری - استادیار، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی. گروه مهندسی علوم باغبانی.
رحمان حلاج - استادیار، گروه شیمی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
رقیه امینیان - استادیار، گروه ژنتیک و بهنژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی و تلفیقی بر برخی فاکتورهای کمی و کیفی گیاه دارویی زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل سه عاملی با استفاده از عامل های ورمی کمپوست (صفر، ۱۰ و ۲۰ درصدحجم گلدان)، بیوفسفات (کاربرد و عدم کاربرد) و کود شیمیایی ماکرو (صفر، ۵۰ و ۱۰۰درصد مقدار توصیه شده به ترتیب به میزان ۰، ۴۸/۰ و ۹۶/۰ گرم در گلدان) در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با هجده تیمار و چهار تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) به اجرا درآمد. اسانس نمونه های گیاهی به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) استخراج و با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)، آنالیز گردید. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع، تعداد شاخه فرعی، تعدا گل آذین، وزن تر و وزن خشک بوته و درصد اسانس، از گیاهان تیمار شده با ۲۰ درصد ورمی کمپوست حاصل گردید. بیشترین مقدار فتوسنتز و تعرق در گیاهان تحت تیمار ۵۰ درصد مقدار توصیه شده کود شیمیایی +۲۰ درصد ورمی کمپوست به دست آمد. بیشترین مقدار نیتروژن، از کاربرد توام ۱۰۰ درصد مقدار توصیه شده کود شیمیایی و بیوفسفات، بالاترین درصد فسفر از تیمارهای ۱۰۰ درصد مقدار توصیه شده کود شیمیایی و ۲۰ درصد ورمی کمپوست و بیشترین مقدار پتاسیم از گیاهان تیمار شده با ۲۰ درصد ورمی کمپوست، استخراج گردید. ۲۶ ترکیب در اسانس زرین گیاه شناسایی شد که بالاترین درصد ترکیبات را وربنون و لیمونن تشکیل دادند. بیشترین مقدار این دو ترکیب از گیاهان تیمار شده با ۲۰ درصد ورمی کمپوست، استخراج شد. از این رو به نظر می رسد، ورمی کمپوست می تواند به عنوان جایگزین مناسبی برای کود شیمیایی، در تولید زرین گیاه استفاده شود.

اسانس, بیوفسفات, تیمار تغذیه ای, زرین گیاه, لیمونن, ورمی کمپوست