عایشه خرمالی - کارشناس ارشد، گروه زیست شناسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
معصومه مازندرانی - استادیار، گروه زیست شناسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

این تحقیق به منظوربررسی مهمترین نیازهای اکولوژیکی، فنولوژیکی و ارزیابی فنل ، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی، سرشاخه های گلدار گیاه معطر و دارویی عطر پاییزی (Dittrichia  graveolens (L.) Greuter) در رویشگاه بندرگز استان گلستان طی بهار تا پاییز ۱۳۹۲ انجام گرفت به همین منظور سرشاخه های گلدار گیاه در مرداد ماه جمع آوری و همزمان مهمترین اطلاعات طب سنتی در مورد گیاه مورد مطالعه از مردم محلی اخذ و ثبت گردید. عصاره گیاه با استفاده از دو حلال متانول و اتانول ۸۰ درصد با استفاده ازدو روش ماسراسیون و التراسونیک، میزان فنل کل و فلاونوئید کل به روش اسپکتوفوتومتری و فعالیت آنتی اکسیدانی نیز با استفاده از روش DPPH اندازه گیری و نتایج در سطح ۰۵/۰P< ارزیابی شد. نتایج نشان داد گیاه خودروی عطر پاییزی به طول ۴۵ تا ۱۵۰سانتی متر بسیار سازگار به رویشگاه ساحلی بندرگز (۱۴- متر) با اقلیم نیمه مرطوب، بارش سالانه ۳/۵۷۷ میلی متر، متوسط حرارت سالانه ۷/۱۸ درجه سانتی گراد و در خاک هایی با بافت سیلت-لومی، اسیدیته ۷/۷ و هدایت الکتریکی ۵/۸ درصد می روید رشد رویشی گیاه از نیمه اول فروردین آغاز و تا مردادماه ادامه دارد. ظهور گل ها از نیمه اول تیرماه ، میوه ها از شهریور و سپس پراکنش دانه ها از مهر آغاز و خزان می کند. در طب سنتی از سرشاخه های معطر گیاه به همراه گیاهان درمنه و برازمبل به عنوان ضدعفونی کننده، مسکن، ضد التهاب و آنتی پاتوژن قوی استفاده می شود. نتایج نشان داد که عصاره متانولی گیاه مستخرج از روش اولتراسوند از بیشترین مواد موثره فنلی (mg/g۰۹۲/۰)، فلاونوئید کل (mg/g ۰۴۵/۰) و نیز از عملکرد بهینه آنتی اکسیدانی در مهار رادیکال های آزاد با میزان (μg/ml‎۶۷IC۵۰=) برخوردار است.

آت اکولوژی, آنتی اکسیدانی, اتنوفارماکولوژی, بندرگز, فنل و فلاونوئید کل, عطر پاییزی