منوچهر فتحی مقدم - استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
صادق حقیقی پور - گروه عمران، موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان، اهواز
سجاد کیانی - گروه سازه های آبی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

جریان گذرا با کاهش آنی دبی جریان ناشی از بسته شدن سریع شیر یا از کار افتادن پمپ در شبکه­های آبرسانی ایجاد می­شود. جریان گذرا با ایجاد کردن موج­های فشاری زیاد و کم، ممکن است به خطوط لوله آسیب برساند. مقایسه نتایج آزمایشگاهی و عددی در مطالعات پیشین نشان می­دهد که مدل­های اصطکاک شبه­ماندگار با فرض یکنواخت و یک بعدی بودن پروفیل سرعت، قادر به پیش­بینی صحیح فرآیند اتلاف انرژی امواج فشاری نیستند. بنابراین، هدف از این تحقیق، بررسی پروفیل سرعت در مقطع انتهایی لوله برای رسیدن به درک صحیح از جریان گذرا می­باشد. به علاوه، این پژوهش با استفاده از روش خطوط مشخصه، توانایی مدل­های اصطکاک غیرماندگار بر پایه­ای شتاب لحظه­ای در پیش­بینی نمودن تاریخچه فشاری حاصل از جریان گذرا را ارزیابی می­کند. به منظور رسیدن به این اهداف، از یک خط لوله PVC با قطر داخلی ۶۳ میلی­متر در دو طول مختلف ۴۰ و ۸۰ متر استفاده شده است. همچنین، یک شیر توپی برای ایجاد جریان گذرا در انتهای خط لوله نصب شده است. در مدت زمان عبور جریان گذرا از خط لوله، داده­های پروفیل سرعت و نوسانات فشار دینامیکی توسط دستگاه سرعت سنج الکتروسونیک داپلر و ترانسدیوسرهای فشار جمع آوری می­شدند. نتایج آزمایش­ها نشان از وجود جریان برگشتی در پروفیل سرعت و گرادیان بزرگ سرعت در نزدیکی جدار لوله می­باشد. به علاوه، نتایج نشان داد که مدل­­های تجربی با دو ضریب اصلاحی، تطابق بهتری با نتایج آزمایشگاهی ایجاد می­کند. ترم  در مدل­های اصطکاک غیرماندگار بر فاز زمانی امواج فشاری و ترم  بر میزان افت امواج موثر می­باشد. بعلاوه، ضریب ترم شتاب زمانی kt در محدوده ۰۰۳۷/۰ تا ۰۰۶/۰ متغیر بوده درحالی­که مقدار ضریب ترم شتاب مکانی kx در محدوده ۰۳۲۵/۰ تا ۰۵۲/۰ تغییر می­کند.

واژه های کلیدی: افت انرژی, امواج فشاری, پروفیل سرعت, ترم های شتاب