مجتبی حسن پور - گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
حسین خزیمه نژاد - گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند
عباس خاشعی سیوکی - روه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران،

سیستم استحصال از آب­های زیر­زمینی با استفاده از قنات­ها به همان شکلی که درگذشته ابداع شده، با کم­ترین تغییرات به صورت سنتی طی سالیان متمادی مورد استفاده قرارگرفته است، همگام با پیشرفت تکنولوژی هیچ­گونه تحول اساسی در بازسازی قنات­ها صورت نگرفته است. از سوی دیگر هر ساله از محل اعتبارات دولتی، مبالغ قابل توجهی در جهت احیاء و مرمت قنات­ها هزینه می­شود ولی به علت عدم اطلاعات کافی در این خصوص، قنات­هایی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته­اند که در اولویت بازسازی نبوده­اند. در این پژوهش، بازسازی قنات­ها از دو دیدگاه مدیریتی و فنی مورد بررسی قرار گرفت. در هر دیدگاه، ۱۰ قنات در گروه قنات­های دشتی و ۱۰ قنات در گروه قنات های کوهستانی با استفاده از روش تحلیل شبکه­ای (ANP) با استفاده از نرم­افزار Super Decisions جهت بازسازی اولویت­بندی شدند. شاخص­های استفاده شده برای قنات­ها شامل دبی، طول، عمق، کیفیت شیمیایی، بارندگی، فاصله از مسیر آبراهه، جمعیت و سطح زیرکشت بودند. در این پژوهش، روش جدید علمی، جهت اولویت­بندی بازسازی قنات­ها معرفی گردید. همچنین با روش مورد استفاده در پژوهش حاضر، قنات­هایی در اولویت بازسازی قرار می­گیرند که با هزینه تخصیص یافته می­توانند به آبدهی مطلوب برسند. در این پژوهش در روش ANP، قنات بشرویه در گروه قنات های دشتی از دو دیدگاه مدیریتی و فنی به ترتیب با وزن ۱۵۹/۰ و ۱۶۴/۰ و در گروه قنات­های کوهستانی، قنات درمیان در هر دو دیدگاه مدیریتی و فنی به ترتیب با وزن ۲۴۷/۰ و ۲۰۲/۰ در اولویت بازسازی قرار گرفت.

واژه های کلیدی: اولویت بندی بازسازی, فنی, قنات, مدیریتی, ANP