محمد جواد زینلی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشکده آب وخاک، دانشگاه زابل _ فارس
ام البنی محمدرضاپور - ستادیار گروه مهندسی آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل
فرید فروغی - مربی و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه

مسائل بهینه سازی بهره برداری از مخازن سدها از جمله مسائل مهم در علوم آب می باشد که تا کنون با انواع روش های بهینه سازی مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از الگوریتم های فرا ابتکاری مانند، الگوریتم کرم شب تاب و مورچگان، یکی از این روش های بهینه سازی می باشد. در این تحقیق، بهینه سازی بهره برداری از مخزن سد درودزن در یک دوره ۹۹ ماهه، با استفاده از الگوریتم کرم شب تاب مورد بررسی قرار گرفته است. در آنالیز حساسیت پارامترهای الگوریتم کرم شب تاب، حساس ترین پارامتر α است که به عنوان ضریب جهش شناخته می شود و انتخاب مقدار مناسب برای آن، باعث یافتن راه حل مناسبی به وسیله کرم های شب تاب می شود و به نحو چشمگیری کارایی الگوریتم کرم شب تاب بالا خواهد برد. برای تعیین میزان کارایی این الگوریتم در مسئله بهینه سازی بهره برداری از مخزن سد نتایج آن با نتایج الگوریتم های سیستم مورچگان پیوسته و سیستم مورچگان ترتیبی مقایسه شده است. نتایج نشان داد الگوریتم FACC  با مقدار تابع هدف ۱۹۶/۴ کارایی خوبی را از خود نشان داده و پس از آن الگوریتم های ACOrCC و ACOrankCC به ترتیب با مقادیر ۰۰۴/۱۷ و ۱۵۶/۲۶ عملکرد مناسبی را داشته اند. همچنین الگوریتم FACC با مقدار ۹۵۹/۰ دارای بالاترین ضریب اعتمادپذیری می باشد. همچنین نتایج نشان داد با در نظر گرفتن قیود زنجیره ای تمامی اجراهای برنامه منجر به جواب های شدنی گردیده ولی بدون در نظر گرفتن قیود زنجیره ای در مواردی الگوریتم سیستم مورچگان پیوسته قادر به یافتن جواب شدنی نبوده است. لذا اعمال این قیود در بدنه این الگوریتم کارایی آن را به مراتب بالا می برد.

واژه های کلیدی: الگوریتم کرم شب تاب, بهره برداری بهینه, مورچگان پیوسته, مورچگان ترتیبی